Dat er donkere tijden aankomen voor een grote groep ondernemers is een zekerheid. Maar hoe erg het wordt, is nog afwachten. Coen van den Berg en Frank van Santen doen er in ieder geval alles aan om het leed zoveel mogelijk te verzachten. “De kost gaat wat dat betreft voor de baat uit: ik denk dat het minder geld kost om ondersteuning te organiseren dan de klap die er komt als we het niet doen.”

Wel of geen faillissementsgolf in ondernemersland als gevolg van de coronacrisis? Dát is de vraag die economen, politici, professoren, ondernemersverenigingen, werknemers én ondernemers zelf al sinds de eerste lockdown bezighoudt. De voorspelbare tsunami aan faillissementen is tot nu toe uitgebleven, maar Coen van den Berg, Directeur van de Stichting Projecten bij MKB-Nederland en Frank van Santen, directeur van Stichting Ondernemersklankbord zijn er bij lange na nog niet gerust op. Van den Berg: “De schulden zijn er, de inzet om die weg te werken ook. Maar ik verwacht helaas nog steeds dat die tsunami er komt, iedereen voorspelt dat ook, al hoop ik dat we genoeg dingen doen waardoor de golf meevalt. Maar zoals de situatie nu is, denk ik dat het onvermijdelijk is.” Van Santen kan het niet anders dan eens zijn met Van den Berg. Hij verwachtte de golf eigenlijk al eerder, maar de ondersteuningsmaatregelen van de overheid werden telkens verlengd. Nu niet meer. “En het vervelende is dat naast de faillissementen veel bedrijven ook gewoon stoppen. Die gaan niet failliet, maar die geven er de brui aan en nemen hun verlies. In april zijn 12.109 bedrijven gestopt met hun activiteiten. Dat is 27 procent meer dan een jaar eerder. Dat is echt een signaal dat het niet goed gaat. Gelukkig kunnen de gestopte ondernemers vaak een baan vinden, de arbeidsmarkt is immers gunstig voor werkzoekenden, maar er gaat wel heel veel ondernemerschap verloren.”

 
Ondernemers die gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid tot uitstel van belastingbetaling moeten vanaf oktober gaan terugbetalen. Wordt dat een bloedbad?

Coen van den Berg (CvdB): “Ja, dat zou het weleens kunnen worden. We schatten in dat er zo’n 200.000 ondernemers zijn met problematische schulden, dus als we niet ingrijpen wordt dat een doemscenario. We denken dat we een deel van die ondernemers nog wel kunnen helpen met goede schuldhulpverlening, uitstel van belastingbetaling, wat maatwerk waar dat nodig is voor ondernemers die het niet gelijk kunnen terugbetalen. Het is wel echt belangrijk om ondernemers daarbij te ondersteunen, want het is vaak taaie materie. Wat je namelijk ziet is dat er vaak een opeenstapeling van meerdere schulden is, belastingschuld is daar slechts eentje van.”

Frank van Santen (FvS): “Klopt helemaal. We hebben het nu over de belastingschuld, maar het zijn ook schulden bij leveranciers, een schuld bij de huurbaas, bij de bank, bij familie en vrienden. Schulden waar niemand iets aan kan doen, maar die nu wel allemaal tegelijk opgevraagd gaan worden. Dit is geen normaal ondernemersrisico, deze situatie is ontstaan door gedwongen sluiting door de overheid. Daar kan je als ondernemer geen rekening mee houden. Wat ondernemers er wel van geleerd hebben, is dat ze grotere buffers moeten opbouwen voor dit soort totaal onverwachte zaken. Het ging voor de coronacrisis zo goed dat alles is geïnvesteerd in de zaak, dat breekt veel ondernemers nu wel op.”

 
Jullie hebben het project ´Blik op de toekomst, met perspectief vooruit´ ontwikkeld. Was daar behoefte aan?

CvdB: “Dat denk ik wel. Er is vooral behoefte aan financiële duidelijkheid; zowel de pandemie zelf als het overheidsbeleid brachten veel onzekerheid met zich mee. Dan is enig perspectief cruciaal voor het maken van de juiste keuzes en het doen van investeringen.”

FvS: “Eens. Nu het echt gaat gebeuren, is de nood hoog. Eén van de punten waar we steeds op terugkomen binnen het programma is: hoe krijgen we die ondernemers zo vroeg mogelijk aan de telefoon? Hoe vroeger ondernemers komen met hun problemen, hoe beter wij kunnen helpen. Bij Ondernemersklankbord hebben we 300 oud-ondernemers die kunnen helpen, maar dat helpen is makkelijker als het half elf is in plaats van vijf voor twaalf. De boodschap is dus: meld je tijdig met je problemen, wees niet bang, schaam je niet, kom maar. Dan hebben ondernemers de grootste kans om te overleven. We kunnen meer dan 3000 ondernemers per jaar helpen.”

Is dat dan alleen financiële hulp of ook een luisterend oor?

FvS: “Beide. Onze vrijwillige adviseurs gaan naar de ondernemers toe, zitten met ze aan de keukentafel en nemen de tijd om het verhaal aan te horen, dat neemt de eerste stress weg. Soms is het erg schrijnend, we komen zelfs huilende ondernemers tegen die het leven niet meer zien zitten. Daarom zit er in het programma een onderdeel waarin we samenwerken met de 113-zelfmoord preventielijn. Gelukkig zijn deze donkerste gedachtes uitzonderingen en betreft het vooral boze en teleurgestelde ondernemers. Maar een bepaalde categorie heeft het gewoon echt hartstikke moeilijk.”

Wat is de praktische hulp die jullie kunnen bieden?

CvdB: “Wat we weten is dat ongeveer twee derde van de ondernemers in de problemen direct behoefte heeft aan ondersteuning. Soms is dat financieel, daar kunnen we, behalve via onze lobby in Den Haag, niet zoveel in betekenen. Maar het andere is dat ze inzicht willen en daar kunnen we wel echt praktisch iets in betekenen voor ondernemers. Zo hebben we een tool ontwikkeld, de Toekomstcheck, waarmee ondernemers kunnen zien hoe ze ervoor staan. Daar zit ook een belastingmodule in die berekent wat het effect is op de liquiditeit van de belastingteruggave die er in oktober aan komt. We verwachten dat veel ondernemers hier gebruik van gaan maken naarmate het moment van terugbetaling dichterbij komt.” 

Tot slot: in hoeverre is er echt persoonlijke begeleiding voor ondernemers in de financiële problemen?

CvdB: “Dat is er eigenlijk gewoon te weinig, maar we doen wat we kunnen. We hebben vanaf het begin van de coronacrisis gepleit voor meer ondersteuning op dit gebied, zeker voor de kleinere ondernemers, die dit soort kennis simpelweg vaak niet hebben. Logisch, want het is ook complex. We hebben bijvoorbeeld ons best gedaan voor een voucherregeling vanuit Den Haag waarmee ondernemers gebruik zouden kunnen maken van een financieel expert en zelfs fiscalisten. Dat is er niet doorheen gekomen, maar ik denk nog steeds dat dit heel erg zou kunnen helpen. De kost gaat wat dat betreft voor de baat uit: ik denk dat het minder geld kost om deze ondersteuning te organiseren dan de klap die er komt als we het niet doen. Er wordt nog wel met de overheid over gesproken.”

FvS: “Gelukkig kunnen er bij Ondernemersklankbord duizenden ondernemers per jaar terecht. We zijn verdeeld door heel het land in zeventien regionale teams en in die teams zit naast ervaring met ondernemerschap, ook specifieke expertise, zoals bijvoorbeeld gepensioneerde fiscalisten, juristen en accountants die je kunnen helpen. Op die manier kunnen we toch een aantal ondernemers bij de hand nemen en ze hopelijk terug op de rails krijgen.” 

Coen van den Berg

Frank van Santen

Feiten

Coen van den Berg is Directeur van de Stichting Projecten bij MKB-Nederland en Frank van Santen is directeur van het Ondernemersklankbord. Het project ‘Blik op de toekomst, met perspectief vooruit’ is een initiatief van MKB-Nederland in samenwerking met Ondernemersklankbord, de Kamer van Koophandel en VNO-NCW en wordt mogelijk gemaakt door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. 

Delen: