Nederland kampt met recordverzuim en een tekort aan bedrijfsartsen. Veel diensten delegeren taken aan niet-medisch geschoolden. “Zorgwekkend, want het versnippert het werk en maakt het transactioneel in plaats van relationeel”, zegt Umar Ikram, oprichter arbodienst Phlox. Zijn boodschap: “We moeten artsen vragen om zichzelf overbodig te maken. Dat klinkt misschien vreemd, maar als je artsen als coach en kennisdeler inzet, kun je medewerkers en leidinggevenden in hun kracht zetten en inspireren om zelf aan herstel te werken.”

Vicieuze cirkel doorbreken Ikram, arts en gepromoveerd in tropen- en sociale geneeskunde, ziet een vicieuze cirkel: verzuim stijgt, werkdruk groeit en meer mensen vallen uit. “Bedrijfskundig onwenselijk: kennis verdampt, werving is kostbaar en arbeidspotentieel blijft onbenut. Bovendien zitten er mensen thuis die dat helemaal niet willen. We moeten medewerkers en omgeving activeren voor duurzaam werk en snel herstel.”

Waar de sector veelal kiest voor een opsplitsing tussen artsen, praktijkondersteuners en casemanagers, kiest Phlox voor een integrale benadering. “Wij geven de arts juist een bredere rol: spreekuur, kennisdeling met de organisatie, coaching van leidinggevenden én organisatieadvies. Dat is veel duurzamer omdat je dan vanuit een vertrouwensrelatie een signalerende en preventieve rol kan vervullen.”

Confrontatie niet schuwen Die benadering vereist wel een gezonde dosis moed. “Artsen moeten lastige gesprekken aan durven gaan. Als iemand een conflict heeft met zijn of haar manager en zich de week erna ziekmeldt, moet je daar als arts op doorvragen. Ook als iemand niet op zijn plek zit, is vaak een goed gesprek met de leidinggevende de oplossing.”

Ikram pleit ook voor preventie binnen organisaties zelf. “Dat gaat verder dan een gezonde lunch of wandeling. Als organisatie kun je veel verbeteren door kleine interventies en het creëren van een positieve werkcultuur waarbij medewerkers autonomie ervaren.”

Bewezen sneller herstel Bij Buurtzorg, de grootste thuiszorgorganisatie van Nederland, past Phlox deze werkwijze al met succes toe. Door verzuimdata te analyseren en doelgroepen te identificeren, kunnen ze gerichter interveniëren. “We bepalen per doelgroep de interventies en monitoren het herstel.”

Ikram ziet bedrijfsartsen niet zozeer als medische probleemoplossers, maar als coaches. “We ondersteunen en stimuleren, maar uiteindelijk moeten medewerkers, leidinggevenden en organisaties zelf duurzame oplossingen vinden.”

Deze gedeelde verantwoordelijkheid is volgens Ikram niet alleen moreel juist, maar ook de enige oplossing uit de bedrijfsartsenimpasse. “De komende tien jaar gaat 75 procent van de bedrijfsartsen met pensioen. Daarom is een fundamenteel andere manier van werken noodzakelijk.

Artsen moeten leren mensen zelf hun problemen te laten oplossen, in plaats van ze afhankelijk te maken van onze zorg. Niet alleen omdat dat aantoonbaar beter werkt, maar ook omdat het huidige model onhoudbaar is. En van empowerment is nog nooit iemand slechter geworden.”