Zo komen er bijvoorbeeld meststoffen vanuit de landbouw in het grondwater terecht, vertelt Hilde Passier, programmaleider Environmental Quality bij Deltares. “Door de waterstroming vanaf de akkers kan nitraat van de mest in het grondwater terecht komen en wordt het meegevoerd naar grotere diepten of terug naar de oppervlakte naar beken. Vaak wordt dit nitraat afgebroken door een natuurlijke buffer in de grond. Het reageert dan met ijzersulfiden die in de grond zitten, maar ook die natuurlijke buffer raakt op een gegeven moment op. Ook de industriegebieden zijn voorbeelden van plekken waar verontreiniging kan ontstaan. Zo zijn er een aantal gasfabrieken die al lang niet meer actief zijn, maar waar nog wel verontreiniging in de bodem zit.” Daar moet wel aandacht aan besteed blijven worden, volgens Passier. “Er zijn nu ook allerlei projecten van overheden en kennisorganisaties opgericht om deze verontreinigingen te beheersen.”

Daarnaast wordt het steeds drukker in de ondergrond, aldus Passier. “Er wordt gebouwd onder de grond, er zitten kabels en leidingen, er worden delfstoffen en energie gewonnen en opgeslagen en grondwater onttrokken. Goed drinkwater kan door de ondergrondse activiteiten zoals het doorboren van beschermende lagen in de ondergrond in gevaar komen. Daarom is er binnen de kennisimpuls van de Delta-aanpak waterkwaliteit een initiatief over grondwater gestart in 2018. Hier werken provincies, ministeries, waterschappen en drinkwaterbedrijven met elkaar samen om het drinkwater te beschermen. De ondergrond is een ideale plek voor de opslag van energiedragers en geothermie, maar wat zijn de consequenties daarvan? Ook heeft klimaat een grote invloed op ons grondwater. Zo vindt er steeds meer verzilting plaats door zeespiegelstijging en bodemdaling en krijgen we te maken met meer droogte waardoor grondwater minder wordt aangevuld en er steeds meer grondwater wordt gebruikt. We gebruiken als gevolg hiervan meer het zoete grondwater waardoor het zoute water oprukt.  Dit heeft grote gevolgen voor toekomstige drinkwatervoorziening.” 

Als we naar de toekomst kijken moet er een scherper beeld komen van wat de toenemende druk op onze ondergrond voor gevolgen heeft op de kwaliteit van ons drinkwater, vervolgt Passier. “Duurzame energie grijpt aan alle kanten van ons leven in. In de ondergrond, maar ook bijvoorbeeld door middel van zonnepanelen op water. Hoe ontwikkelt de ecologie zich daaronder? Waar moeten we op letten bij deze nieuwe ontwikkelingen? De controles en zuiveringen van de waterbedrijven werken erg goed maar kunnen niet alles wat eventueel schadelijk is uit het grondwater filteren.” In het buitenland, en zeker ook in de landen om ons heen zoals Frankrijk en België, leven dezelfde zorgen wat betreft verontreiniging van het water, gaat Passier verder. “Op de plaatsen in Europa waar water uit de ondergrond wordt gewonnen, is ook aandacht voor de gevolgen van verontreinigingen en klimaatverandering op grondwater. Met welke stoffen die ons drinkwater in gevaar kunnen brengen moeten we rekening gaan houden? De Green Deal van de EU stelt deze vraagstukken aan het daglicht. Zo wordt er aandacht besteedt aan het feit dat er nog altijd geneesmiddelen en schoonmaakmiddelen in het water terecht komen en daarmee uiteindelijk in het grondwater.” 

Op dit moment wordt er door waterleidingbedrijven, overheden en kennisinstellingen al programmaʼs van bijvoorbeeld Topsectoren Deltatechnologie en Watertechnologie Deltaprogramma Zoetwater en Kennisimpuls Waterkwaliteit, nagedacht over de vraag wat er met onze drinkwaterwinning en drinkwaterbronnen gaat gebeuren over, bijvoorbeeld, honderd jaar, vertelt Passier. “De verontreiniging en temperatuurstijging en toenemende droogte bij klimaatverandering zijn een dreiging voor de toekomst, maar ook de zeespiegelstijging zorgt voor meer zout water in de grond, dat uiteindelijk in onze drinkwaterwinning terecht kan komen.” Bovendien is de vraag, hoe relatief nieuwe producten zoals toekomstige biobrandstoffen zich gedragen als ze terecht komen in het milieu, besluit Passier. “Er worden oplossingen ontwikkeld om natuurlijke barrières in de ondergrond beter te beschermen, en zoet water in de ondergrond zoet te houden en op te slaan om meer tot onze beschikking te hebben voor de toekomst Maar ook aan oplossingen zitten grenzen. Het is daarom zaak om ervoor te zorgen dat bedrijven, overheden en kennisinstellingen goed met elkaar samenwerken. Zo wordt voorkomen dat er steeds opnieuw nieuwe stoffen in het milieu terechtkomen waarvan we niet weten wat ze op termijn betekenen voor de kwaliteit van het grondwater. Dat kost tijd, maar met de kennisprogramma’s die er lopen kan er ook daadwerkelijk iets gebeuren om de kwaliteit van ons drinkwater te waarborgen, ook in de toekomst.”