Klimaatverandering is de grote uitdaging van onze tijd. Dat werd ook duidelijk in het meest recente IPCC-rapport.1 Om klimaatverandering tegen te gaan worden er tal van klimaattechnologieën onderzocht en ontwikkeld, maar het implementeren of doorontwikkelen van dergelijke technologieën werkt alleen met de hulp van investeerders en maatschappelijke acceptatie van die technologieën als potentiële oplossing. Alleen met voldoende (financiële) steun kunnen klimaattechnologieën het podium krijgen waar ze écht impact hebben.  

Zo is er recent een investering van zo’n twintig miljoen euro van de Technische Universiteit (TU) Delft gestopt in ‘Climate Engineering’, grofweg het ‘manipuleren’ van het klimaat. Die investering helpt om met wetenschappelijk onderzoek meer inzicht te krijgen in hoe het mogelijk is om met climate engineering als noodhulpmiddel klimaatverandering tegen te gaan, bijvoorbeeld door interventies in wolken. Zonder wolken zou het op aarde tien graden warmer zijn, maar hun afkoelend vermogen neemt af door de toename in CO₂ in de atmosfeer. Met climate engineering zouden in dit geval aerosolen toegevoegd kunnen worden aan wolken om dat afkoelend vermogen weer te doen groeien.  

Er rust vaak een taboe op dit soort technologieën. “Met name bij de politiek heerst angst dat met het inzetten van dergelijke technologie het gevoel van noodzaak afneemt om onze CO2-uitstoot te verminderen. Daarnaast kleven aan zulke massale ingrepen veel onzekerheden, met name over de gevolgen op lange termijn. Met aandacht voor climate engineering hopen we het gesprek tussen wetenschap, politiek, beleidsmakers, bedrijfsleven en burgers te bevorderen”, aldus Herman Russchenberg, wetenschappelijk directeur van het Climate Action programma van de TU Delft. 

Weerstand bestaat ook bij sommige wetenschappers, bijvoorbeeld door climate engineering met ‘solar geo-engineering’, een techniek waarbij een fractie van zonlicht (ongeveer één procent) weerkaatst wordt. Dit kan onder andere door het manipuleren van wolken, maar ook door het verstuiven van zeewater of zelfs het plaatsen van spiegels in de ruimte. De weerstand hiertegen is dat er nog te veel onzekerheid is over de gevolgen van zulke kilmaatinterventies en de bestuurbaarheid van solar geo-engineering, alsook, zoals eerder genoemd, de angst dat we laks worden om emissies te verminderen. En die weerstand is behoorlijk bij diverse partijen, blijkt onder andere uit een pleidooi van onderzoekers op 17 januari, die pleitten voor een totaal verbod op alles dat met solar geo-engineering te maken heeft.  

Toch is investeren in dergelijke technologieën noodzakelijk om onszelf niet te beperken in onze strijd tegen klimaatverandering. De consensus is dat climate engineering niet als de oplossing gezien moet worden, maar als een noodhulpmiddel, stelt ook Russchenberg. “Het primaire beleid moet gericht zijn op mitigatie, het terugbrengen van emissies naar nul. De volgende stap is adaptatie en als we ons daarna geen raad meer weten, moeten we klaarstaan voor climate engineering.” De wolkenexpert benadrukt dat voor deze laatste strohalm de politiek duidelijk beleid en randvoorwaarden moet stellen en aandacht moet hebben voor de organisatorische en ethische componenten. Uitsluiting van dit soort technologieën is onwenselijk; daarmee ontnemen we onszelf immers opties om klimaatverandering het hoofd te bieden. 

Maar het is daarom des te meer zinvol om nog meer te investeren in klimaattechnologieën die het accent leggen op het terugbrengen van onze emissies, zodat we een noodsituatie voorkomen. Denk aan klimaattechnologieën voor slim gebouwbeheer, zoals een Warmte-koudeopslag- (WKO-)systeem, water-waterwarmtepompen, lucht-waterwarmtepompen of bijvoorbeeld een VRF-systeem. Maar denk ook aan belangrijke ontwikkelingen in elektrificatie van de maatschappij. Investeringen vandaag in deze technologieën, het gehele spectrum ervan, creëren de duurzame wereld van morgen. 

Feiten

Climate engineering is het ingrijpen in de natuurlijke systemen van de aarde, met als doel de opwarming van de aarde tegen te gaan (bron: TU Delft). 

Het hoofddoel van klimaattechnologieën moet ‘het leefbaar houden van onze planeet’ zijn. 

Climate engineering is geen oplossing voor klimaatverandering, maar een noodhulpmiddel.