Het is mede daarom dat Loth van Veen, co-auteur van boeken als Coach je kind bij toekomstkeuzes en oprichter van Intermijn, pleit voor een andere benadering van de studiekeuze. “Veel jongeren komen van de middelbare school en vinden veel dingen ‘wel leuk’. Echter, ze hebben geen flauw idee wat er nou echt bij ze past en maken daarom toch vaak de verkeerde keuze. Zeker nu, met het oog op de coronacrisis, is het enorm lastig om je goed te oriënteren.”

Waar lopen jongeren tegenaan bij het kiezen van een studie?

“Vaak is het startpunt het aanbod, maar er is zo enorm veel om uit te kiezen dat het lastig is om te beginnen. Je gaat naar open dagen, kijkt online, maar vaak word je daar ook niet veel wijzer uit, want alles lijkt leuk. De onderwijsinstellingen doen natuurlijk ook enorm hun best om alles leuk en mooi te presenteren, dus het is heel moeilijk om daar richting in te vinden. Zeker ook nu een groot deel van de oriëntatie online plaatsvindt. Uiteindelijk kiezen ze dan iets uit omdat ze toch een keuze moeten maken, maar blijkt dat vaak toch niet helemaal de juiste keuze te zijn.”

“Ook hebben leerlingen vaak het gevoel dat ze de ‘perfecte keuze’ moeten maken, terwijl die perfecte keuze natuurlijk helemaal niet bestaat. Elke studie heeft minder leuke kanten en je zal altijd een beetje blijven twijfelen, dat hoort er ook bij. Belangrijk is dat je een passende keuze maakt.”

Hoe kunnen we zorgen dat meer jongeren een passende studie kiezen?

“Ik denk dat het goed is als we de focus verleggen van het studieaanbod naar zelfkennis. Bijvoorbeeld door te kijken naar de kwaliteiten van de student. Waar ben je goed in en waarin juist minder goed? Wat vind jij het belangrijkst in het leven? Wat wil je terugzien in de opleiding, wat vindt je interessant en hoe leer jij het effectiefst? Ook de baankans kan bijvoorbeeld iets zijn wat je in je overweging meeneemt. Belangrijk is in elk geval dat er meer gekeken wordt naar persoonlijke ontwikkeling en naar de waarden en kwaliteiten van de student. Pas als je jezelf goed kent kan je gaan kijken naar het studieaanbod.”

Welke rol spelen ouders in het studiekeuzeproces en hoe kunnen zij hun kinderen ondersteunen?

“43 procent van de jongeren geeft aan dat ze hun ouders als belangrijke raadgever zien, dus daar ligt ook een hele mooie rol voor de ouders. Maar dan moet je je wel verdiepen in het studiekeuzeproces. Het is allereerst heel belangrijk dat je als ouder inzicht hebt in de leefwereld van jongeren van nu. Het is nu lastig om een keuze te maken, onder andere dus door het aanbod, maar ook omdat de druk om te presteren vaak hoog ligt. Online, waar de meeste jongeren veel van hun tijd spenderen, is geen ruimte voor onzekerheid. En ze vergelijken zichzelf ook steeds meer met hun omgeving. Het is door die online leefwereld ook lastig om een realistisch beeld van een opleiding te krijgen, daar moet je als ouder in ondersteunen. Het is belangrijk om te begrijpen dat het een lastige keuze is en om verbinding met je kind te blijven maken.”

Waar moeten de ouders dan op letten?

“Het is vooral belangrijk dat je goed kijkt naar wat je kind nodig heeft. Zo kan het nuttig zijn om mee te gaan naar een open dag, maar als ouder moet je je wel bewust zijn van de rol die je daar speelt. Je kunt helpen bij het structureren van de grote hoeveelheid informatie die je kind krijgt, maar het is niet jouw taak om daar heel veel vragen te gaan stellen. Daarnaast kan het voor je kind ook heel nuttig zijn als jij je professionele netwerk openstelt als ze met iemand in jouw werkveld willen spreken.”

Ligt er dan ook een stukje verantwoordelijkheid bij het bedrijfsleven?

“Dat denk ik wel. Als bedrijf kan je laten zien hoe het er echt aan toe gaat en het geeft jongeren ontzettend veel energie om mensen te zien die echt passie voor hun werk hebben, en vice versa. Bedrijven vinden het ook heel leuk om hierbij te helpen, dus schroom als jongere ook vooral niet om contact met een bedrijf op te nemen om eens een kijkje in de keuken te nemen.”

In de afgelopen jaren is het beeld van een tussenjaar ook behoorlijk veranderd. Is het nu, tijdens de corona-crisis, nog populair om hiervoor te kiezen?

“Ja, zeker wel. Steeds meer jongeren en hun ouders zien een tussenjaar als een investering in de toekomst en niet als een jaartje feesten, reizen en uitstel van de studie. Jongeren realiseren zich dat ze een jaartje pas op de plaats kunnen nemen om echt na te denken over hun studiekeuze. In dat jaar doen dan ze ook veel aan persoonlijke ontwikkeling, waardoor ze een betere keuze kunnen maken. Zeker nu is het belangrijk om goed na te denken over je keuze en zou ik een tussenjaar ook echt aanraden, mits je daar een goed plan voor maakt.”