To digitize or to digitalize? That’s the question. Want helemaal niks doen, dat is geen optie. En volgens Erik Nanninga, Managing Partner bij Deloitte Consulting en expert op het gebied van digitale transformaties, snappen bedrijven dit maar al te goed. “Uit onderzoek van ons in samenwerking met MIT (Massachusetts Institute of Technology, red.) blijkt dat 80 tot 90 procent van bedrijven erkent dat de digitale transformatie hun sector nu of in de toekomst zal disrupten.” Maar als je dan kijkt naar het percentage van bedrijven dat zich in staat voelt om die digitale transformatie door te maken, bedrijven die denken dat dat ze goed voorbereid zijn op die digitale disruptie, dan is dat percentage volgens Nanninga veel lager. Zo rond de vijftig procent. Werk aan de winkel dus. 

Terug naar de vraag: to digitize or to digitalize? Nanninga is glashelder. “In het eerste geval implementeren bedrijven technologie, maar laten ze de rest van hun businessmodel onveranderd. In het tweede geval hebben bedrijven hun businessmodel, hun operating model en hun klantmodellen echt geoptimaliseerd voor digitaal. Deze bedrijven zijn onderscheidend, zij worden de winnaars van de toekomst.”

Zijn de bedrijven die digitaal doen, maar niet digitaal zijn, dan de verliezers van de toekomst?

“In veel gevallen lopen ze zeker dat risico. Als je sector disrupt wordt door digitalisering, maar digitaal blijft voor jouw bedrijf een beetje aan de zijlijn van je business, dan is de kans groot dat je uiteindelijk zelf disrupt wordt. We hebben dat ook onderzocht. Uit dat onderzoek blijkt dat bedrijven die echt digitaliseren, dus digitaal in alles incorporeren, uiteindelijk ook winstgevender zijn.”

Hoe doe je dat: digitaal zijn?

“Het gaat om vier dimensies: de digitale klant, de digitale core, digitaal werken en een digitaal businessmodel. Je moet als bedrijf heel goed nadenken hoe je de digitale klant kunt vormgegeven en welke klantpropositie en klantervaring optimaal is. Vanuit dat beginpunt ga je verder redeneren. Dat vertaal je in een ambitie, een punt op de horizon, en dat vertaal je dan heel concreet naar wat er allemaal voor nodig om daar te komen. Dat is digitaal zijn. Je moet geen app ontwikkelen en denken: wow, nu ben ik digitaal. Nee, het moet echt in je klantpropositie zitten, in de core van je processen, in de core van je werk, in de core van je businessmodel. Als je digitaal bent, dan zit digitaal ook in het DNA van je bedrijf. Dat zit helemaal in je organisatie geïntegreerd in je processen, maar ook in je talent en je mensen. Digitaal kan niet meer iets aan de zijlijn zijn.”

Wat is de grootste fout van bedrijven als zij denken aan een digitale transitie?

“Dat bedrijven de menselijke kant van de digitalisering vergeten. We zien dat daar het grootste manco zit: er wordt vaak wel digitaal talent aangetrokken, maar het eigen talent wordt niet digitaal opgeleid of verder ontwikkeld. Of je ziet dat de technologie wel geïmplementeerd wordt, maar de mensen helemaal niet meegenomen worden. Of veel te weinig. Hierdoor krijg je een situatie dat digitaal een soort team aan de zijlijn van het bedrijf wordt. Dat werkt niet, want de bedrijfscultuur is heel belangrijk bij het verder uitrollen van je digitale propositie. Mensen zijn de onderscheidende factor. Bedrijven moeten een cultuur van experimenteren creëren waarin werknemers durven om dingen te proberen en dan in staat zijn om op basis van resultaten heel snel te schakelen. Dat is een fundamenteel andere manier om zo’n reis, om zo’n transformatie door te maken dan de klassieke transformaties die bedrijven ooit doormaakten. Vroeger werd er een strategie bepaald en werd dat in twee of drie jaar per bedrijfsonderdeel geïmplementeerd. Dat werkt niet meer, je moet nu agile aan de slag met multidisciplinaire teams waar je in korte stapjes eigenlijk je digitale businessmodel ontwikkeld.”

Wat is dat nadeel van de digitale transitie waar we in zitten?

“Digitalisering betekent ook heel veel transparantie voor bedrijven. Wat jij als bedrijf belooft, is heel transparant te volgen en te checken door klant en consument. Als jij belooft dat je heel goed met data omgaat, maar je hebt een lek, dan komt dat uit. Zelfde geldt voor veiligheid. Je moet niet alleen heel consistent zijn in wat je belooft, maar je moet daar ook heel authentiek in zijn, omdat het heel transparant is. Window dressing en digitalisering passen per definitie niet goed bij elkaar, en dat is prima natuurlijk. Kijk ook naar het gebied van duurzaamheid: je kan van alles beloven, maar als je het niet waarmaakt, dan komt dat uit.”

Moeten bedrijven mee met de digitale transformatie?

“Ik denk het wel. De meeste sectoren worden gewoon disrupt door de digitalisering, zo simpel is het. Dus moeten ze mee? Ja. Alleen is vraag twee dan: kunnen ze mee? Dan is mijn antwoord: ze moeten ervoor zorgen, want anders gaan ze het niet redden. Dat is inherent aan disruptie: nieuwkomers of bestaande bedrijven die de propositie significant verbeteren zullen het winnen. Het hangt heel erg van de sector en de onderscheidenheid van de nieuwe propositie af in welke mate dat gebeurt, maar het is absoluut een feit dat stilstand in deze achteruitgang zal betekenen.”

Lijkt me doodeng voor bedrijven: je kan een hele goeie business hebben, maar je kan eigenlijk op elk moment ingehaald worden door een nieuwe digitale propositie.

“Zeker. Welcome to reality.  Als jij niet doet, dan doet je concurrent of een nieuwkomer het wel. Digitaal maakt niet alleen transparant, maar accelereert ook. Het maakt het allemaal nog competitiever. Nieuwe businessmodellen of proposities kunnen veel sneller gelanceerd worden. Je ziet door de digitale transformaties dat steeds meer sectoren hypercompetitief worden.”

Is de boodschap wat betreft de digitale transformatie dan ook: begin gisteren?

“Ja. Als je als een bedrijf het antwoord op de vraag: hoe kan de digitalisering mijn bedrijf beïnvloeden, niet weet, dan moet je nu wel beginnen. Ik zeg altijd: wat gebeurd is, is geweest, maar digitaal is zo belangrijk geworden en zal zo belangrijk zijn in de toekomst dat zo snel mogelijk beginnen wel van toepassing is. Maar te laat is het niet. Want het voordeel is: digitaal kan zo snel zijn. Het voordeel van vandaag kan morgen weg zijn. De digitale transformatie is iets dat continu evalueert, continu zich moeten ontwikkelen. Dus je kunt ook niet zeggen: joh, ik doe een digitaal transformatie en dan ben ik het eind van het jaar, heb ik die app live klaar. Zo werkt dat niet. Je moet er elke dag mee bezig zijn.”