Het korte antwoord? “Nee, er is een hoop veranderd”, vertelt Edith Nordmann, advocaat en managing partner bij advocatenkantoor ACG International. “Het afgelopen jaar heb je goed kunnen zien hoe snel zakendoen in tijden van crisis kan veranderen. Voordat ondernemers weer vol gas geven is het belangrijk om risico’s juridisch af te dekken. Wie draagt er nu bijvoorbeeld het risico  als goederen niet geleverd kunnen worden om wat voor reden dan ook? En wie is er aansprakelijk als jouw winkel dichtgaat? De wereld is veranderd en het zomaar gebruiken van contracten van voor de coronacrisis kan onverwachts een duur grapje worden.”

Want je algemene voorwaarden zijn, ondanks wat de naam doet vermoeden, maatwerk. “Als je dat goed doet, kan je een hoop gedoe voor zijn”, stelt Nordmann. “Algemene voorwaarden gelden immers voor alle overeenkomsten die een ondernemer sluit. Kloppen ze niet, dan stapelt zich fout op fout. Veel ondernemers pakken nu een algemeen contract van de Kamer van Koophandel, want dat is immers gratis, maar verkijken zich erop dat de risico’s die hierin afgedekt worden niet de risico’s zijn die specifiek voor hun bedrijf gelden. Juist in de algemene voorwaarden moet je hier rekening mee houden, anders levert het op termijn risico’s en dus kosten op. Het is daarom zaak om eens in de zoveel tijd je algemene voorwaarden te laten screenen door een goede advocaat om problemen te voorkomen.”

Dat is nummer één. Nummer twee is de vraag of we eigenlijk nog wel weten hoe we ons in het buitenland moeten gedragen. “Als je naar het buitenland gaat, is het belangrijk je goed voor te bereiden op de bedrijfscultuur in dat land”, stelt Nordmann. “Iedereen weet dat wanneer je naar India of de Verenigde Staten gaat, je je aan moet passen aan de bedrijfscultuur ter plaatse, maar datzelfde geldt evengoed voor onze buurlanden. De manier waarop ze in Duitsland zakendoen is heel anders dan in Nederland. De Nederlandse ondernemer is onwijs enthousiast en trekt al gauw de stoute schoenen aan. Immers, hier in Nederland heb je een afzetmarkt van 17 miljoen mensen, maar als je Duitsland erbij trekt hebben je er meteen meer dan 83 miljoen. Maar als je je er zonder voorbereiding instort, kom je van de koude kermis thuis.”

En dat kan je duur komen te staan. “Zo ondersteunde ik ooit een Nederlandse en Duitse partij die in een vergevorderd stadium bij elkaar kwamen om de deal rond te maken”, vertelt Nordmann. “Tijdens de meeting zag ik dat de gezichten van de Duitse partij steeds meer op onweer kwamen te staan, terwijl de Nederlandse delegatie zich van geen kwaad bewust was. Ik heb een pauze ingelast en ben verhaal gaan halen bij de delegatieleider van de Duitse kant. Die bleken het gevoel te hebben dat de Nederlanders niet serieus waren over het contract, omdat ze steeds grapjes maakten. Terwijl die luchtige houding voor Nederlandse ondernemers juist heel normaal is. Ik heb toen de Duitse partij gerustgesteld en de Nederlanders gevraagd iets te dimmen, waardoor de deal binnen een kwartier gesloten was. Maar als je dat niet weet, dan ga je al snel fouten maken.”

Daarnaast zijn er ook op juridisch gebied een hoop zaken om rekening mee te houden, aldus Nordmann.”Het rechtssysteem in Duitsland is heel anders dan in Nederland en de regels verschillen ook nog eens per bondsland. Om een goede start te maken bij onze oosterburen is het dus ook echt noodzakelijk om een goede advocaat in de arm te nemen die zowel de Nederlandse als ook de Duitse regels en cultuurverschillen goed kent. Uiteindelijk moet je er vooral niet te makkelijk over denken, want dan loop je onnodig risico. En dat is zonde van alle mooie mogelijkheden.”