En zo’n medicijn is precies wat er ook bij een volgende pandemie op de plank moet liggen, vertelt Bernd van Buuren, wetenschappelijk ondernemer. “Nieuwe virussen komen uit de dierenwereld en springen vaak over van dier op mens wanneer deze in nauw contact met elkaar komen, gaat Byron Martina, viroloog, verder. “Er liggen verschillende factoren ten grondslag aan deze overdracht van virussen. Allereerst zorgt de ontbossing ervoor dat dieren zich dichter naar de mens toe moeten begeven. Daarnaast zorgt ook het vele reizen voor een snellere verspreiding van virussen. We hebben kunnen zien dat in China is geprobeerd om het coronavirus tegen te houden, maar dit is niet gelukt omdat we massaal de wereld over reizen.”

Een virus wil zich vermenigvuldigen, aldus Martina. “Het virus bevat om die reden een vermenigvuldigingssysteem, dat onder andere bestaat uit enzymen. Virusremmers richten zich tegen die cruciale enzymen uit het vermenigvuldigingssysteem en een virus infectie en verspreiding in de populatie kan zo succesvol worden onderdrukt. Dat is bijvoorbeeld voor HIV en hepatitis C zeer succesvol gebeurd.”

Door het coronavirus weten we dat een vaccin alleen niet een oplossing is voor het voorkomen van een besmetting en een ernstig ziekteverloop na besmetting. “ Zelfs mensen die gevaccineerd zijn kunnen nog geïnfecteerd raken en COVID-19 ontwikkelen, zij het vaak in mindere mate. Voor HIV en hepatitis C zijn zelfs nog geen goed werkende vaccins. Daarom is het ontwikkelen van virusremmers naast vaccins ook zo belangrijk. Virusremmers kunnen worden ontwikkeld tegen gehele virusfamilies, de zogenoemde breedspectrum virusremmers. In sommige gevallen zouden deze ook preventief ingezet kunnen worden, vertelt Van Buuren. “ Dit is belangrijk want naast het coronavirus zijn er tal van andere virussen die wereldwijd jaarlijks heel veel mensen ziek maken.”

Waar de ogen nu nog volop gericht zijn op het coronavirus vormen andere virussen, zoals dengue (knokkelkoorts), Zika en gele koorts nog altijd een dreiging. Martina: “We moeten naar de toekomst blijven kijken. Jaarlijks raken er wereldwijd 400 miljoen mensen besmet met het denguevirus via de tijger-mug. En nog altijd is er geen geschikt vaccin of virusremmer tegen gevonden. Omdat dengue nu geen prioriteit heeft en het coronavirus wel gaat daar veel aandacht en daarmee ook geld naartoe. Een logische gedachte, maar de volgende pandemie staat alweer voor deur. Wanneer dat is en om welk virus het dan gaat weten we nog niet. Het is daarom van belang dat er niet alleen onderzoek wordt gedaan naar het coronavirus, maar ook naar andere virussen. Bovendien is door onderzoek duidelijk geworden dat veel virussen, zoals dengue, Zika en het West-Nijl virus tot dezelfde ‘familie’ behoren, namelijk de flaviviridae. Dit betekent dat een virusremmer voor één van deze ook kan worden ingezet voor andere virussen die tot dezelfde virusfamilie behoren.”

Als we achttien jaar geleden na de SARS uitbraak meer hadden geïnvesteerd in een coronaremmer dan was de huidige uitbraak veel minder heftig geweest, besluit Van Buuren. “Laten we deze keer niet pas reageren op het moment dat er aandacht is voor een bepaald virus. Door geld vrij te maken voor onderzoek en ontwikkeling van virusremmers in ‘vredestijd’, dus wanneer het virus niet dominant is, zijn we op een volgende pandemie voorbereid. Met het resultaat dat de zorg beter gemanaged kan worden doordat er minder besmettingen en ernstig zieken zullen zijn en de samenleving minder snel tot een lockdown zal overgaan.”