22 aug 2018
|
Economie
Nederlandse huishoudens krijgen eindelijk weer wat vertrouwen in hun financiën. Ik meet dat tenminste af aan de positieve stemming tijdens de “Personal Finance Day”, de “IEX beleggersdag” en “grip op je vermogen” later dit jaar. Toch, de spaarrente staat nog steeds op praktisch nul en lijkt niet naar ‘normale’ niveaus terug te keren. En sommige pensioenfondsen luiden opnieuw de noodklok, eind 2019 zouden zomaar kortingen op de pensioenen kunnen plaatsvinden. Maar goed, de economie draait als een tierelier, de huizenprijzen lopen op en de beurzen liggen er goed bij. Het gevaar is dat we dezelfde fouten gaan maken als in 2007, aan de vooravond van de crisis.
De belangrijkste ontwikkeling voor komende jaren is dat huishoudens nog meer verantwoordelijk worden voor hun financiële toekomst. De crisis heeft dat alleen maar duidelijker gemaakt, van de overheid moet je het niet hebben. En als je vermogen voor later wilt opbouwen, moet je vroeg beginnen (les 1) , gedisciplineerd zijn (les 2) en vooral geïnformeerd zijn (les 3).
Onze startpositie is uitstekend. Nederland is een schatrijk land, tel even mee: spaargeld/effecten 450 miljard, netto pensioenvermogen 1.200 miljard (1.700 - belastingclaim van 500), netto eigen woningbezit 1.350 miljard (2.400 - hypotheken van 650): totaal 3.000 miljard. Natuurlijk is het vermogen niet evenredig verdeeld, maar toch, door vererving zullen veel toekomstige ouderen vermogend zijn.
Het beheren van dat toekomstige vermogen is geen gemakkelijke opgave. De baas van de AFM zei onlangs ‘Je ziet dat de gemiddelde Nederlander meer geïnteresseerd is in de laatste iPhone dan in haar financiële toekomst’. Nog altijd is ‘gevoel’ belangrijker dan ‘verstand’ en laten we ons verleiden door financiële winkeliers, die de korte termijn belangrijker vinden dan de lange termijn.
We moeten financieel weerbaar worden en dat geldt echt voor iedereen. Financiële weerbaarheid bestaat uit drie onderdelen: vaardigheden, financiële positie en financiële bezorgdheid. Huishoudens moeten gaan denken als risicomanagers binnen bedrijven. Het gaat om de ‘what-if’ vraag. Wat als spaarrente nog 10 jaar op 0% blijft staan? Wat als ik straks zelf mijn pensioen moet opbouwen? Wat als ik een 10 jaars rentevaste hypotheek afsluit en de hypotheekrente over 10 jaar hoger staat? Wat als er een scheiding plaatsvindt?
Ik heb zelf al 40 jaar een ‘huishoudboekje’, het is nu een ‘excelsheet’, waarin ik elk jaar 20 jaar vooruit reken met drie scenario’s (rampzalig, zoals het nu is, zilvervloot vaart binnen). Of je er vervolgens iets mee moet doen is een vraag die de Financiële Barometer, ontwikkeld door de Volksbank, kan beantwoorden. Want je kan je financieel weerbaar voelen, maar toch zorgen hebben; andersom is overigens erger.
Rekenen is lastig, maar noodzakelijk. Want alleen dan zie dat vermogen opbouwen een kwestie van lange adem is. Dat mag met een relatief laag bedrag. Begin er alleen vroeg mee, het rente-op-rente effect zorgt ervoor dat de echte winst wordt gemaakt in de laatste periode. Daarom ben ik fan van initiatieven om elke maand automatisch geld te laten afromen of ‘Peaks’ van RABO die betalingen naar boven afrondt en het verschil opzij zet.
Maar misschien is de belangrijkste boodschap: ‘blijf er van af’! Om die reden is aflossen op de hypotheek verstandig, vermogen in eigen huis is echt voor de lange termijn. Of bouw extra pensioen op via een fiscaal gunstige regeling. Daar mag je ook niet aankomen. Helaas, vermogen opbouwen is een saaie aangelegenheid .
Peter Verhaar, econoom en mede-oprichter Alex Beleggersbank