Veiligheid op de werkvloer start met goed opgeleid personeel. “Zowel kennis over fysieke als geestelijke gezondheid helpt werknemers optimaal te functioneren en te voorkomen dat er ongelukken gebeuren of ziektes optreden. Wanneer werknemers zich veilig en goed voelen op hun werk, zorgt dat alleen al voor minder ziektegevallen. Vanuit de Arbowet kijken wij daarom niet alleen naar acute omstandigheden, maar nemen we juist de lange opbouw van ziekte in ogenschouw”, aldus Wim van Alphen, hoger veiligheidskundige en arbeidshygiënist en directeur bij de PHOV. “Wij leiden adviseurs en inspecteurs op die bedrijven en hun management helpen om de werkomstandigheden van werknemers te optimaliseren. Elk bedrijf moet ook minimaal één preventiemedewerker in dienst hebben. In Nederland zijn er enkele toegelaten (gecertificeerde) opleidingen te vinden voor HVK – Hogere Veiligheidskunde – en AH – Arbeidshygiëne.”

Meer vraag naar preventiemaatregelen of extra training komt niet ‘seizoensgebonden’ voor. Er is een groeiende algemene trend in de aanvragen van trainingen die bedrijven willen. De aandacht voor veiligheid op de werkvloer groeit. Van Alphen: “Er is steeds meer zicht- en meetbaar. Er is een toename in het aantal gevallen van kanker. Nu weten we dat bepaalde stoffen op de werkvloer een rol spelen, maar ook bijvoorbeeld voeding heeft hier invloed op. Als organisatie kun je hierop inspelen door mensen bewuster te maken. Ook een ongeluk op de werkvloer dat breed uitgemeten wordt in de media stuwt de aanvraag naar advies en training zo nu en dan op.” In Nederland vinden maar weinig inspecties plaats ten opzichte van de rest van Europa. Toch is er vanuit Den Haag besloten hierin meer te investeren, aangezien bedrijven die stok achter de deur nodig blijken te hebben. “Ondanks het geringe aantal inspecties doet Nederland het in Europa juist goed. Veel productiewerk wordt uitbesteed aan lageloonlanden. Mochten we hier zelf willen produceren, dan moet het op hoge snelheid gebeuren. Hiervoor zijn nieuwe machines nodig, die vaak veel veiliger zijn.”

Er kan nog veel gewonnen worden op de werkplek als het gaat om werknemers die psychische aandoeningen ontwikkelen. Het genezen van ziektes als kanker of ALS wordt vaak onder de aandacht gebracht door middel van bijvoorbeeld fiets- of zwemevenementen, waarmee geld ingezameld wordt. “Maar dat is een aanpak aan de achterkant. Voorkomen is beter, en dat is goed mogelijk. Iemand die tegen een burn-out aanzit geeft al vroeg signalen, alleen moet je de signalen als manager herkennen. Wanneer iemand elke dag aan zijn bureau blijft lunchen, is de workload te hoog, zonder dat de productiviteit erbij gebaat is. Ook de lichaamshouding van de werknemer is een indicator. Wanneer diegene snel geïrriteerd is, is het wellicht verstandig om eens het gesprek aan te gaan”, stelt Van Alphen. Organisaties kunnen preventief handelen door regelmatig (functionerings-)gesprekken met werknemers te hebben, en dan ook de werk-privé balans te bespreken en de eventuele beschikbare middelen om die te verbeteren. Het efficiënter organiseren van het werk kan ook al zorgen voor een lagere werkdruk. Administratie levert bijvoorbeeld meer werkdruk op, wat beter op het ‘echte’ werk kan worden afgestemd. 

Geschillen tussen een werkgever en een uitgevallen werknemer gaan vaak over financiële zaken. Om te voorkomen dat één van de partijen met hoge kosten achterblijft, is het in beider belang dat er überhaupt niemand uitvalt, iets waar je als organisatie invloed op hebt. Van Alphen: “Als iemand bijvoorbeeld net een scheiding achter de rug heeft, kun je er als manager niet vanuit gaan dat diegene na twee weken weer optimaal presteert. Geef die persoon de tijd, hoe lang het ook duurt, maar zorg wel dat hij elke dag even een kop koffie komt drinken om betrokken te blijven. Je zult merken dat die persoon weer sneller terugkomt. Een win-winsituatie voor de lange termijn!” Legt de manager toch druk op die medewerker, dan bestaat grote kans dat de werknemer zich ziek gaat melden. Dus wat is nu slimmer?