Dragons Den lijkt een ideaal programma voor een ras-ondernemer als Pieter Schoen. Gedreven startende ondernemers pitchen hun idee, en als hij er als Dragon geld in ziet, biedt hij een bedrag voor een meerderheidsbelang. Beter wordt het bijna niet, zou je denken. Toch had hij zijn twijfels toen hij werd gevraagd. Ten eerste om persoonlijke redenen, want de vraag was of hij wel een Bekende Nederlander wilde worden. “Je komt toch op televisie, ik heb zes kinderen en woon in een klein dorp, mijn vrouw vroeg me serieus of ik dat wel wilde.” Maar toen die horde was genomen was er nog een tweede, en misschien nog wel veel belangrijkere, reden om het niet te doen: eigenlijk is investeren in start-ups helemaal niet de stiel van Pieter Schoen. Hij zoekt het met zijn investeringsmaatschappij Shoe Investements liever in scale-ups. “Met start-ups is het meer spray en pray: investeren in veel verschillende bedrijven en hopen dat je raak schiet. Dat kost heel veel tijd en energie, want je moet de ondernemers echt helpen om van idee naar product of dienst te komen.” 

Waarom heb je het uiteindelijk toch gedaan?

“Omdat dit echt mijn leven is, dit is wat ik al twaalf jaar onafgebroken met veel passie doe. Ondernemers helpen iets te creëren, is gewoon geweldig. Ik weet uit eigen ervaring hoeveel doorzettingsvermogen ondernemers moeten hebben. Om dan op deze manier een bijdrage te kunnen leveren aan ondernemend Nederland is heel erg leuk.” 

Op televisie lijkt het allemaal fingerspitzengefühl: het idee wordt gepitcht en enkele ogenblikken later wordt er met miljoenen gestrooid. Lijkt me een riskante investering.

“Wat je in acht tot tien minuten ziet op televisie duurt in werkelijkheid zo’n anderhalf uur. Soms ziet dat er inderdaad ook wel gek uit, zo snel van het idee naar biedingen, maar we vragen in die anderhalf uur dus veel meer waarop de ondernemers antwoorden formuleren. En we krijgen achteraf de cijfers ook te zien. In principe is een deal een deal, we hebben echt een mondelingen overeenkomst, maar als er iets niet klopt, dan kan het uiteraard nog afketsen. Van beide kanten overigens, want ondernemers krijgen na de uitzending soms zoveel aandacht dat andere investeerders betere voorstellen doen.”

Toch lijkt me anderhalf uur nog steeds kort voor zulke investeringsbeslissingen. Hoe belangrijk is de ondernemer voor jou? 

“Voor mij is de ondernemer zelf het allerbelangrijkste. We hebben bij Shoe Investments een aantal criteria waar we naar kijken bij een investering en nummer één is: eerst de vent, dan de tent. Of: eerst de vrouw dan het gebouw. De meest succesvolle ondernemingen waar wij in investeren worden echt gedreven door de ondernemer. Het verschil wordt gemaakt door de ondernemer zelf, zonder twijfel. Hoe is hij of zij als persoon? Wat is zijn ervaring? Hoe is het ondernemingsplan opgesteld? Dat soort vragen zijn echt cruciaal.”

En wanneer ben jij dan onder de indruk van zo’n ondernemer?

“De passie is heel erg belangrijk. Een ondernemer moet er echt honderd procent voor gaan, het niet als ‘iets erbij’ zien. Dat geldt zowel qua investering in tijd en energie als financieel. Dus ik verwacht dat ze hun spaarcenten in hun eigen idee stoppen om het te laten slagen. Verder kijk ik ook naar wat ze hebben gedaan in hun leven. Met alle respect: ik heb nog nooit een succesvolle ondernemer van zestig gezien die daarvoor zijn hele leven in loondienst had gewerkt. Een echte ondernemer wil dat al eerder, die heeft zoveel leuke ideeën dat die dat al veel eerder gaat doen. Verder is doorzettingsvermogen natuurlijk onmisbaar voor een goede ondernemer, want niks gaat op rolletjes, je zal altijd tegenslagen ervaren. En tenslotte vind ik achtergrond belangrijk: waren zijn of haar ouders of grootouders ondernemers, zit het in de familie? 

Wat dat betreft zat het bij jou wel goed: als kind kreeg je geen zakgeld, omdat je ouders je wilde stimuleren om zelf manieren te vinden om te ondernemen. Ben je je ouders daar dankbaar voor?

“Haha, ja, ik denk het wel, maar ik doe het nu zelf bij mijn kinderen niet. Ik kom uit een Zaanse familie waar het calvinisme hoog in het vaandel stonden en het credo werken voor je geld was, en dat heeft mij zeker geholpen. Als kind vond ik het natuurlijk diep onredelijk, maar nu zie ik wel dat geld ook een soort gif kan zijn voor kinderen. Je ziet best vaak binnen families dat de ene generatie hartstikke succesvol is en dat de volgende generatie dan denkt: waarom zou ik hard moeten werken voor mijn centjes? Het is niet voor niets dat Napoleon ooit successierechten heeft ingevoerd. Al was dat misschien ook wel omdat hij geld nodig had, haha, maar het idee erachter geloof ik wel in.”

Waarom volg je het goede voorbeeld van je ouders dan niet bij je eigen kinderen?

“Nou, we geven dan wel zakgeld, maar onder bepaalde voorwaarden. We noemen dat de verdubbelaar. In beginsel krijgen ze niks, maar al het geld dat ze verdienen met werken, dat kan een auto wassen zijn of een ander klusjes, dat verdubbel ik. Dus de ondernemersstimulans zit er zeker in: hoe meer ze werken, hoe meer zakgeld.”

‘Failure is not an option’, is een stelregel van je. Waarom niet? 

“Omdat er altijd wel een mogelijkheid is, linksom of rechtsom, bovenlangs of onderlangs, om er een draai aan te geven en het wél succesvol te maken. Daarom zeg ik ook altijd dat ondernemers een stalen kin moeten krijgen van het vallen om daarna weer op te staan. En nog een keer. Totdat het wel lukt. De andere kant is namelijk: we gaan proberen er een succes van te maken. Oké, zeg ik dan, ga ik ook proberen jouw salaris over te maken. Dat is natuurlijk een beetje een flauwe opmerking maar zo moet je het wel zien als ondernemers. Het moet gewoon gebeuren, coute que coute.”

Is ondernemen geld verdienen of iets mooi opbouwen?

“Iets moois bouwen, dan komt het geld vanzelf. Dat meen ik serieus. Als geld je primaire drijfveer is, dan verlies je het daadwerkelijke doel. Ondernemen doe je niet om geld verdienen, ondernemen doe je omdat je een idee hebt, een visie, een bepaald product of dienst, iets vernieuwends. Als je dat met hart en ziel uitbouwt, dan ga je daar uiteindelijk geld mee verdienen.”

Tot slot: als ik morgen naar je toe kom met mijn briljante idee, wat moet ik dan als eerste tegen je zeggen om je te overtuigen?

“Pieter, hier ga jij heel erg gelukkig van worden.”