Er moeten voldoende woningen gebouwd worden die goed bereikbaar zijn, duurzame energie moet opgewekt worden, landbouw moet worden verduurzaamd en kwetsbare natuurgebieden moeten worden hersteld. En dan is er ook nog het stikstof vraagstuk. In 2030 moet de stikstof uitstoot gehalveerd zijn ten opzichte van 2019. Enorme vraagstukken die tezamen een enorme puzzel voor ons land vormen. “De provincies zorgen er, in samenwerking met de gemeenten, inwoners en het Rijk voor dat doelstellingen gehaald worden door partijen met elkaar te verbinden.” Door de kennis bij elkaar te brengen en met elkaar te verbinden zijn de provincies in staat, met hun coördinerende rol, om onoplosbare puzzels toch op te kunnen lossen.  

Huib van Essen,

Gedeputeerde provincie Utrecht, portefeuillehouder Wonen

“Alle vraagstukken die momenteel spelen in Nederland hebben raakvlakken met elkaar”, gaat Huib van Essen verder. “Het gaat namelijk om keuzes die gemaakt moeten worden in de ruimtelijk ordening. Waar moeten bijvoorbeeld woningen bijgebouwd gaan worden, waar gaat welke duurzame energieopwekking plaatsvinden en waar gaat stikstof reductie plaatsvinden?” Vroeger was daar het ministerie van VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer) die verantwoordelijk was voor de ruimtelijke ordening in Nederland, maar werd helaas opgeheven in 2010. Met de komst van het huidige kabinet is er weer een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijk Ordening, namelijk Hugo de Jonge, waar de provincies erg tevreden mee zijn. “Iedereen snapt wat de gemeenten doen en wat het kabinet doet, maar velen hebben nog hun vraagtekens bij wat de provincies nu precies doen, stelt Edward Stigter, gedeputeerde provincie Noord-Holland, portefeuillehouder Stikstof.  “De provincies hebben de taak om de ruimtelijk puzzel van Nederland te leggen.”, vult Van Essen aan. “Maar dat doen we niet alleen. Hiervoor werken we samen met waterschappen, gemeenten, inwoners en het Rijk. Tezamen komen we tot de complete puzzel, waarbij de randvoorwaarden worden gerealiseerd door het Rijk.”

Edward Stigter,

Gedeputeerde provincie Noord-Holland, portefeuillehouder Stikstof

In het Klimaatakkoord is vastgelegd dat de CO₂-uitstoot in 2030 met 49 procent verminderd moet zijn vergeleken met 1990. Ook is er afgesproken dat er ten minste 35 terawattuur middels hernieuwbare energiebronnen opgewekt moet worden in 2030. “De provincies zijn hier voortvarend mee aan de slag gegaan en per regio is gekeken wat er opgewekt kan worden en wie welke bijdrage hieraan kan leveren”, zegt Jop Fackeldey gedeputeerde provincie Flevoland, portefeuillehouder Energietransitie. Uit de Regionale Energie Strategieën is gebleken dat niet 35 maar eerder het voorstel 60 terawattuur gehaald wordt, maar dit moet wel ruimtelijk uitvoerbaar zijn. “Het is aan ons, de provincies, om met onze coördinerende rol en instrumentarium, de eventuele hobbels, op te lossen. Is er bijvoorbeeld een gebied aangewezen voor het plaatsen van windmolens, maar komt daar een beschermde vogelsoort voor, dan kan de plaatsing van de windmolens niet doorgaan. Integraal moeten alle uitgangspunten van betrokken partijen in balans gebracht worden en daar speelt de provincie een belangrijke rol in.”

Jop Fackeldey,

Gedeputeerde provincie Flevoland, portefeuillehouder Energietransitie

Tegelijkertijd raakt het energienetwerk vol, gaat Fackeldey verder. “Bijna overal kan er geen energie meer geleverd worden op het netwerk en is er geen capaciteit om teruglevering aan het net te accommoderen. Bovendien is warmte ook onderdeel van de energietransitie. We moeten van het gas af en voor kwalitatief goede collectieve warmtevoorzieningen is er nog een wereld aan kennis nodig. Aan de provincies de taak om hier goede verbindingen en netten aan te leggen, zeker nu door de oorlog in Oekraine de druk wordt verhoogd om van het (Russisch) gas af te gaan.”

Naast de woningcrisis en de energietransitie is er ook de stikstof problematiek. Deze is drie jaar geleden echt op de kaart gezet en inmiddels is duidelijk geworden dat hoe het vroeger ging niet meer kan. “Ons land gaat stilstaan als we geen stikstof reductie realiseren”, aldus Stigter. “Met het gevolg dat er weerstand van bijvoorbeeld boeren kwam en nog altijd komt. Het nationale doel, het reduceren van CO2 met 49 procent, moet in gebiedsprogramma’s op provinciaal niveau worden uitgevoerd en dat betekent dat we soms op de vierkante meter nauwkeurig plannen maken. De provincies doen dit samen met de boeren. Door het gesprek aan te gaan, te vragen wat de boeren nu zelf willen en samen te bepalen hoe de plannen gerealiseerd zouden moeten worden.”

Nederland staat aan de vooravond van een verbouwing van het landelijk gebied, gaat Stigter verder. “Naast de stikstof problematiek, hebben we nog een wateropgave, de klimaatopgave en ook nog het nitraatvraagstuk in de landbouw.” Van Essen sluit zich hier bij aan: “Stuk voor stuk complexe opgaven die alleen gebiedsgericht opgelost kunnen worden.” Stigter: “Niet alleen de doelen halen, maar vooral het bieden van perspectief is een rol die de provincie op zich neemt. In het geval van de stikstof problematiek krijgen de boeren het voor hun kiezen. “Door samen te werken met alle partners, de boeren, gemeenten en het Rijk, bieden wij hen perspectief. Willen zij bijvoorbeeld stoppen met de onderneming dan kijken wij samen met hen naar financiële tegemoetkomingen van het Rijk.”

Ook het behalen van de doelen geeft perspectief, aldus Van Essen, gedeputeerde provincie Utrecht, portefeuillehouder Wonen. “Rondom het klimaat en energietransitie zie je dat wanneer men getriggerd wordt om in actie te komen en doelstellingen worden gehaald dit perspectief geeft. Ook het perspectief bieden aan de mensen zelf, die in de gebieden wonen en werken, maken dat je draagvlak creëert.” Het is aan de provincie om hierin te fungeren als bruggenbouwer, besluit Stigter. Van Essen sluit zich hier bij aan: “Een bruggenbouwer die kennis en kunde bundelt, de juiste partijen weet te vinden, zowel overheden, instellingen als bewoners, om gezamenlijk de puzzels van vandaag de dag en in de toekomst op te kunnen lossen.”