Gigi van Rhee

Maar de energietransitie is net zo goed een kans. Wanneer krijg je wereldwijd de handen op elkaar voor technisch complexe en innovatieve producten met een hoge toegevoegde waarde, producteigenschappen waar Nederland om bekend staat? Juist Nederland kan profiteren van de verschuiving van een kostenfocus naar toegevoegde waarde, en kan verdienvermogen ontlenen aan verduurzaming.

Een hoog kwaliteitsniveau, ondernemerschap en inventiviteit geven in principe een voorsprong. De huidige crisis laat het zien. Nieuwe samenwerkingen en duurzame bedrijfsmodellen ontstaan. Online lesprogramma’s en trainingen, kortere voedselketens en nieuwe manieren om samen te werken. Als we de energietransitie net zo creatief oppakken en deze inzet vasthouden, dan leidt de energietransitie tot een duurzamere, winstgevende marktsector. De afgelopen jaren lieten bedrijven die voorop lopen in verduurzaming gemiddeld al een hoger rendement zien dan bedrijven uit de fossielebrandstoffensector.

Voor veel sectoren biedt de energietransitie vooral kansen. De maakindustrie kan profiteren van de hogere technologie-intensiteit en behoefte aan innovatieve technieken en materialen, noodzakelijk voor het gebruik van nieuwe energiedragers. De water- en deltatechnologiesector krijgt kansen in de aanleg en het herstel van natte en mariene zones vanwege het potentieel om CO2 vast te leggen en in het ontwikkelen van nieuwe vormen van energieopwekking en -opslag. Denk aan aquathermie, getijdenenergie, energie uit afvalwater. 

Maar ook de olie- en gasindustrie, de chemie en offshore die moeten transformeren kunnen nieuwe duurzame posities innemen: in de waterstofproductie, de bioraffinage, de geothermie, het hergebruik van afval, de aanleg van windparken en ombouw van olieplatforms op zee voor CO2-opslag of conversie. De Deense installateur van windmolens Ørsted, nu één van de meest duurzame spelers ter wereld, was tien jaar geleden nog één van de meest fossiele-brandstof-intensieve energiebedrijven.

Wat is daarvoor nodig? Het voortvarend ontwikkelen van duurzame oplossingen die goed passen bij de Nederlandse sterkten en marktpositie. Dit moet gebeuren voordat de kaarten van de nieuwe economie geschut zijn en op het moment dat de huidige (fossiele) welvaart de transitie nog kan financieren. Denk aan sectorfondsen gevuld via bijdragen uit de branche, bijvoorbeeld met een heffing op fossiele brandstoffen of CO2-uitstoot. 

Een land dat dit heel slim doet is Noorwegen. Fors inzetten op verduurzaming, zowel nationaal als internationaal. Maar ook de fossiele gaswinning ondersteunen en verduurzamen, zodat er ruimte is om gericht te investeren in een klimaatneutrale samenleving. Het fossiele verdienvermogen helpt zo om een concurrentievoorsprong te krijgen in nieuwe duurzame markten. 

Laten we leren deze crisis, waarin nieuwe winnaars komen bovendrijven, en het gevoel van urgentie en saamhorigheid vasthouden. Met een tijdige en actieve overgang komen we het verst.