In tijden van groeiende energiebehoefte en schaarse grondstoffen neemt het belang van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) toe. Producten worden groener geproduceerd, wat blijkt uit meer hergebruikt materiaal en een langere levensduur, terwijl technologische ontwikkelingen nieuwe kansen voor groene groei opleveren. Ook hecht men steeds meer belang aan ’duurzaam zijn’. 

“We zien steeds meer consumenten, activistische partijen als Greenpeace en Oxfam, kleine groepen aandeelhouders met macht en invloed en inspirerende leiders als Paul Polman (voormalig Unilever-topman, red.) die bedrijven proberen te activeren om groen te gaan”, vertelt Erinch Sahan, algemeen directeur bij World Fair Trade Organization (WFTO). Volgens hem komt deze backlash voort uit het zien van ongelijkheid. “We leven in een wereld waar een handjevol miljardairs hetzelfde bezit als de helft van de wereldbevolking. Dat zit ons dwars. Ook aan de milieuzijde: onze planeet kan maar een bepaalde ecologische voetafdruk aan.”

Vanuit alle kanten worden bedrijven gestimuleerd om duurzaam te ondernemen. Deze aansporingen zorgen voor kleine stapjes. “Dat is goed, maar nog niet goed genoeg”, volgens Sahan. “We stevenen nog steeds op een klif af als het aankomt op de verwoesting van het milieu en de maatschappelijke ongelijkheid.” Als we niet gauw het stuur omgooien zal dat niet alleen desastreuze gevolgen hebben voor de planeet, maar ook voor de economie en de mens. 

“De planeet komt er over een paar miljoen jaar wel weer bovenop. We doen het niet alleen voor de ijsberen, maar ook voor de mensheid. Voor het aanpakken van klimaatverandering hebben we sterk leiderschap van overheden nodig.” We zitten in een neerwaartse spiraal, waarbij we vooral de goedkoopste prijs voor arbeid en grondstoffen nastreven en daardoor de laagste standaard op sociaal en milieuvlak aanhouden. “Alleen overheden kunnen dit doorbreken, door elkaar niet langer te beconcurreren en bedrijven niet meer de laagste prijzen aan te bieden.”

Bedrijven hebben de hulp van de overheid nodig om veranderingen door te voeren, maar kunnen zelf ook hun steentje bijdragen. “Alle bedrijven hebben de mindset dat ze hun winst willen maximaliseren. Dat moet anders. Dit paradigma fungeert als een dwangbuis waarin bedrijven niet meer de vrijheid hebben om keuzes te maken die goed zijn voor mens en milieu.” 

Sahan: “Bedrijven moeten zelf sterk genoeg zijn om niet langer voor bodemprijzen te gaan. Hiervoor zijn nieuwe bedrijfsmodellen nodig, waarbinnen winstmaximalisatie niet meer de hoogste prioriteit heeft. Het is daarbij belangrijk dat bedrijven realiseren dat ze een menselijke uitvinding zijn: je ziet tijdens een boswandeling niet opeens een wild, winstmaximaliserend bedrijf. Je bepaalt zelf het doel van je bedrijf. Je kunt niet van een bedrijf verwachten dat het opeens volledig duurzaam gaat ondernemen, zonder eerst de kern van de bedrijfsvoering aan te pakken.”

Midden- en kleinbedrijven (mkb) zijn nu de eerste ondernemingen die zichzelf de ruimte gunnen om andere prioriteiten te stellen. “Voor deze bedrijven is het makkelijker om dit soort leiderschap te vertonen, omdat zij met minder meningen en wensen te maken hebben. Zodra het kwartje ook bij grote corporates valt - dat je commercieel levensvatbaar kunt zijn, terwijl je een sociaal doel nastreeft - zullen er meer volgen.”

Maar hoe kun je als bedrijf onder deze omstandigheden toch duurzamer worden? “Dit komt in de basis neer op twee dingen. Allereerst moet de structuur van jouw organisatie volledig zijn gericht op het doel dat jij als bedrijf wilt nastreven.”

Naast een solide basis is het ook nodig om uit te voeren. “Het tweede deel van duurzaam ondernemen is de gedragscomponent: hoe gaat jouw organisatie in de praktijk om met zijn werkers en grondstoffen? Is jouw bedrijf bereid om de juiste keuzes te maken?” Een sterk DNA dat uiteindelijk terug te zien is in de besluitvorming is dus cruciaal.  

“De volgende stap is om mensen om je heen te verzamelen die verschillende takken uit je bedrijf representeren. Iemand die de mening van de werknemers, milieugroeperingen en mensen in de toevoerketen verwoordt. Ook is het belangrijk dat je een deel van de winst herinvesteert in het behalen van de missie van het bedrijf.” En als laatste nog een tip: “Kijk altijd goed uit van wie je investeringen accepteert. Soms is het beter om langzaam te groeien dan een grote som geld aan te nemen en daarmee de controle over je bedrijf en haar missie te verliezen.”