Eén ding staat vast voor veel ondernemers komende jaren. Ze moeten opereren in een buitengewoon onzekere wereld.
Hoe ontwikkelen de energieprijzen en de beschikbaarheid van grondstoffen zich als gevolg van de oorlog in Oekraïne? Hoe herstelt China van de pandemie en wat zijn de effecten daar dan van? Lopen de toeleveringsketens opnieuw vast? Wat betekenen de toenemende spanningen in de wereld voor de internationale leveringsketens en dus (ook weer) voor de beschikbaarheid en betaalbaarheid van allerlei producten? Wat is het effect van het ‘make & buy American’-beleid van de Verenigde Staten? Hoe ontwikkelt de inflatie en de rente zich? Krijg ik een vergunning of kan dat niet vanwege stikstof? Kan ik terecht op het elektriciteitsnet? En het belangrijkste: hoe kom ik aan personeel?

De uitdagingen vliegen ondernemers dus om de oren. De positieve kant daarvan is dat zoiets altijd het beste in Nederlandse ondernemers oproept. Ze passen zich razendsnel aan, verzinnen nieuwe oplossingen en zijn creatief. Dat is voor mij ook de kern van ondernemerschap. Tijdens corona zag je dat doordat ondernemers razendsnel andere business opzetten, en in het begin van de oorlog in Oekraïne zag je dit ook. Nederlandse ondernemingen wisten oplossingen te vinden voor hun mensen daar om ze veilig weg te krijgen. Ze brachten als eerste hulpgoederen. Ze vonden nieuwe aanvoerroutes en wisten grondstoffen van elders te halen toen die niet meer uit Oekraïne, Wit-Rusland of Rusland geleverd werden. Hun aanpassingsvermogen was indrukwekkend. Die flexibiliteit en creativiteit zullen we als eigenschap meer dan ooit nodig hebben de komende jaren.

Ondernemers gaan dus zelf aan de slag met onzekerheid. Tegelijkertijd verwachten zij op een aantal fronten ook actie vanuit de overheid. Vooral willen ze een voorspelbare, betrouwbare overheid. Op het gebied van verduurzaming bijvoorbeeld, en op het gebied van belastingen. Want ondernemen betekent risico’s nemen en dan wil je weten waar je aan toe bent.

Net voor de recente provinciale statenverkiezingen peilden we de stemming onder duizenden (mkb) ondernemers in de eerste nationale peiling ondernemersklimaat. Wat bleek? Twee derde van de ondernemers is ontevreden over de betrouwbaarheid en stabiliteit van het Nederlandse overheidsbeleid. En dat terwijl politieke besluiten van (grote) invloed zijn op hun dagelijkse bedrijfsmatige keuzes. Want als je veel geld investeert in nieuwe groene waterstofoplossingen, een heleboel zonnepanelen op je dak of een nieuwe productielijn vol robots, dan wil je wel weten onder welke condities je zoiets doet. Hoe ziet het fiscale speelveld eruit? Welke regelgeving kan wijzigen? Krijg ik een vergunning voor die nieuwe duurzame fabriek? Et cetera. Een meerderheid van maar liefst 65 procent van de ondernemers vindt dat politiek en bestuur onvoldoende oog hebben voor de belangen van ondernemers. Meer dan 60 procent van de ondernemers vindt dat het ondernemingsklimaat in Nederland de afgelopen vijf jaar is verslechterd en bijna 30 procent vindt ons land niet aantrekkelijk om in te ondernemen.

Om het investeringsklimaat te verbeteren moeten er een aantal dingen gebeuren. In de eerste plaats zijn er in Nederland veel en veel te veel regels. En regels die bijvoorbeeld duurzame oplossingen blokkeren worden niet snel genoeg aangepast. Bovendien moet het overheidsbeleid weer stabiel worden én bedacht vanuit de praktijk. Verder is het van belang innovatie te blijven aanjagen en internationaal talent, zowel studenten als medewerkers, te verwelkomen. Niet in de laatste plaats is een volledige focus op de uitvoering van beleid cruciaal. Huizen bouwen, energie-infrastructuur aanleggen, vergunningen verlenen, het stikstofprobleem oplossen. Niet weer nieuwe plannen maken of het beleid wijzigen, maar doen, doen, doen.

 
Als we ondanks alle onzekerheid weer dingen voor elkaar krijgen, komen niet alleen de noodzakelijke investeringen in klimaat, circulariteit en innovatie van de grond, maar komt ook de positieve spirit weer in ons land.

Ingrid Thijssen,

Voorzitter VNO-NCW