Het heeft flink wat tijd gekost, maar na jarenlang overleg tussen politiek, werkgevers en werknemers ligt er nu een pensioenakkoord op tafel. Dat akkoord is in de eerste plaats van betekenis voor werknemers in loondienst, maar toch heeft ook de
zzp’er daarmee van doen. Zo wordt er nu gesproken over een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering, overigens niet eerder dan 2024 (en waarschijnlijk nog later), terwijl er verdere afspraken zijn gemaakt over regels voor vrijwillige pensioenregelingen. Harry Kuiper, directeur ZZP Nederland Verzekeringen, vraagt zich hardop af of dit wel de voorkeur verdient. Zzp’ers hebben immers bewust gekozen voor het zelfstandig ondernemersschap, dus is het maar de vraag of je ze moet dwingen in het keurslijf van een verplichte verzekering.

Dat de materie te belangrijk is om er vrijblijvend mee om te gaan, daar is Kuiper het direct mee eens. Hij kan zich voorstellen dat jonge ondernemers zich niet bewust weten van de risico’s die ze lopen. Dus bestaat er een absolute noodzaak om te komen tot meer voorlichting en promotie. Vanuit zijn organisatie, die een breed pakket van verzekeringen aanbiedt voor zelfstandigen, begeleidt hij tal van zzp’ers om te komen tot een afgewogen assurantiepakket. “Het maakt niet uit welke voorkeur je hebt, zolang je er maar bewust over nadenkt en een duidelijke keuze maakt.”

Zo bestaan er conventionele verzekeringspakketten die een eventuele uitkering koppelen aan een maandelijkse verzekeringspremie. Ook zijn er alternatieven beschikbaar, zoals verschillende fondsen, waarbij aangesloten ondernemers afspraken maken om elkaar te helpen bij het afdekken van risico’s als arbeidsongeschiktheid. “De keuze die je maakt heeft sterk te maken met persoonlijke voorkeuren en de eigen risicoperceptie. Ik ken jonge mensen die zich hardop afvragen: waarom zou ik een inboedelverzekering moeten afsluiten? Als de boel afbrandt, koop ik nieuwe spullen wel via Marktplaats. Elke keuze is de juiste, zolang je er als ondernemer maar bewust over nadenkt.”

Kuiper vindt dwingende afspraken die voor zzp’ers in het verschiet liggen, dan ook voer voor discussie. Zelfstandigen zijn geen mensen die zich laten ringeloren door bindende voorschriften. Bovendien stuiten voorschriften op praktische bezwaren. Deeltijd-zzp’ers die actief zijn naast een deeltijdbaan hebben veelal geen behoefte aan extra verplichtingen. Eventuele arbeidsongeschiktheid wordt dan toch wel opgevangen via de structuur van hun vaste deeltijdbaan. “Zo bestaan er verschillende bezwaren om collectieve regelingen af te spreken voor zelfstandigen die juist behoefte hebben aan maatwerk.”

En toch, dat er discussie is over de positie van onverzekerde zelfstandigen is misschien evenmin onterecht. Want waarom zou je het risico dat ze nemen door niet verzekerd te zijn, moeten neerleggen bij de samenleving? Wat moet er beter en welke rol kan de politiek daarbij spelen? “Wat in ieder geval beter kan”, reageert Kuiper, “is bewustwording. Zodra ik me als zelfstandige heb ingeschreven bij de Kamer van Koophandel moet ik blijvend geïnformeerd worden over deze materie. Helaas schiet dat nog duidelijk tekort. Je moet op de trom blijven slaan en ook jonge ondernemers telkens bewust maken van de risico’s die ze lopen met het niet verzekerd zijn.”

Als het gaat om de toekomst van sociale zekerheid en zelfstandigheid zit volgens Kuiper daar de belangrijkste uitdaging: betere voorlichting. Jonge ondernemers kennen zoiets als een zweem van onoverwinnelijkheid, terwijl er wel degelijk voorbeelden te noemen zijn van jonge dertigers of veertigers die door een noodlottig ongeval arbeidsongeschikt zijn geraakt. Dat geldt natuurlijk net zo goed voor je pensioen. Op jonge leeftijd is dat een ver-van-mijn-bed-show, terwijl je juist op jonge leeftijd bewust moet nadenken om op latere leeftijd van een goed pensioen te kunnen genieten. 

Feiten

Zzp’ers die geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben, noemen daarvoor verschillende redenen. Een flink deel noemt de (hoge) verzekeringspremie als reden, terwijl een kwart aangeeft het risico zelf te kunnen dragen. Ook kunnen veel onverzekerden terugvallen op het inkomen van hun partner, terwijl een deel verzekeraars niet vertrouwt en liever wil kiezen voor een alternatief als een broodfonds..