Digitalisering als basis voor de maatschappij, de economie en de overheid: dat is het credo in Singapore. Maar betekent dat ook dat waar we in Nederland druk bezig zijn met slimme lantaarnpalen en stoplichten die verkeersstromen herkennen, ze in Singapore al een stapje verder zijn? Een gesprek met ambassadeur Margriet Vonno en Hoofd Innovatie Attaché Netwerk bij de ambassade in Singapore, Astrid Seegers. “Hier is het hip om mee te bouwen aan een digitale overheid. De premier hier bijvoorbeeld, die kan geweldig goed coderen. Er is zeker een verschil met Nederland, maar we kunnen daarom juist veel van elkaar leren en samenwerken, waarbij de ambassade een verbindende rol speelt. ”

Waar moet ik aan denken bij een Smart Nation?

“Singapore is natuurlijk een stadstaat, dus dan ben je al snel een Smart Nation in plaats van Smart City, maar wat het bijzonder maakt is dat het een zogeheten ‘whole of government approach’ is. Singapore kijkt niet op een klein toepassingsniveau, bijvoorbeeld: hoe creëren we slimme verkeerslichten, maar naar de gehele integratie van technologie en digitalisering op stadsniveau. Met de informatie die ze daarbij verkrijgen, optimaliseren ze de stad verder en maken ze deze leefbaarder. Het belangrijkste verschil met veel andere voorbeelden is dat Singapore écht de burger meeneemt, de staat weet heel goed aan het publiek uit te leggen waarom ze dingen doen en luistert ook naar de wensen van de inwoners. Het draait hier niet om kleine oplossingen maar om een heel slim totaalconcept en de transitie daar naartoe.”

Kunnen jullie eens een voorbeeld geven?

“Neem de slimme auto. Je kunt focussen op wat die auto allemaal kan en wat het de privégebruiker van die auto brengt, maar je kunt ook focussen op het grote plaatje: wat brengt de slimme auto de stad? Singapore denkt aan het inzetten van zelfrijdende voertuigen voor first and last mile oplossing als onderdeel van het totale mobiliteitssysteem. Dit om het toch al dure privébezit van auto’s overbodig te maken, waardoor ze ruimte creëren voor meer groen en meer wandel- en fietspaden die de leefbaarheid van de stad verbeteren en het gebruik van de auto minder noodzakelijk maken. Zo creëer je dus een slimme stad in plaats van een slim product.”

Singapore spreekt van drie pilaren, om te beginnen de digitale maatschappij. Hoe uit zich dat?

“Dat verschilt niet heel veel met wat we in Nederland zien, maar wat interessant is hierbij, is dat Singapore innoveert vanuit én met de burger. Dat uit zich met name in de app ‘LifeSG’, waarin je bijvoorbeeld je kind kunt aangeven, maar ook je begrafenis kunt regelen. Die is niet vanuit het ministerie bedacht, maar vanuit de burger. ‘Wanneer heb jij de overheid nodig, dan maken wij dat digitaal mogelijk zonder dat je je hoeft te melden bij tien verschillende loketten’, is het credo vanuit de overheid hierbij. Dat wordt versterkt door de manier waarop de Singaporese overheid uitlegt waarom sommige digitale veranderingen nodig zijn én wat erachter zit. Die openheid en ambitie versterkt het vertrouwen in de digitale maatschappij en zorgt ervoor dat iedereen mee wil doen.”

Maar kan iedereen ook meedoen? 

“Dat is ook iets waar de Singaporese overheid heel erg op inzet: digitale geletterdheid. Wat ze willen laten zien is: wij zijn een Smart Nation en iedereen kan meedoen. Dat uit zich in cursussen vanuit de overheid voor ouderen en andere mensen die mee willen, maar hulp nodig hebben. Bij die cursussen wordt bijgehouden welke bevolkingsgroepen waar moeite mee hebben en daar wordt dan weer op gestuurd. Via familie, via buurthuizen, via alle haarvaten van de maatschappij. Alles op alles wordt ingezet zodat iedereen mee kan.”

In hoeverre is de digitale economie, de tweede pijler, in Singapore anders dan in Nederland? 

“In vorm niet zozeer, de digitale economie is een globale trend. Iedereen wil digitaliseren, er valt heel veel winst te behalen, maar overheden moeten wel randvoorwaarden en frameworks scheppen om het mogelijk te maken. Nederland kan wat leren van de praktische insteek van de overheid, neem het portal waar je als bedrijf op kunt inloggen als je bijvoorbeeld een optimalisatiesysteem voor je warehouse zoekt en dan krijg je een aantal oplossingen te zien die andere bedrijven aanbieden. Op deze manier probeert Singapore een extra zetje te geven voor de digitalisering van de economie.”

De derde en laatste pijler is een digitale overheid. Hoe ver zijn ze daar mee?

“Vooral in het ontwikkelen van applicaties en infrastructuur in eigen beheer zijn ze ver. The Hive maakt hier echt het verschil. Dat is dé plek waar alle IT-specialisten van de overheid zitten-en het verschil met Nederland is: de slimste Singaporezen willen hier werken. En niet bij externe partijen, de Googles, Facebooks en Amazons, zoals je vaak ziet in Nederland. En ministers zijn ook vaak technisch onderlegd. Dat is wel een verschil met Nederland.”

Welke lessen kunnen we leren voor de situatie in Nederland?

“Vooral het lange termijn denken dat ze hier bezigen. De transitie naar een smart nation is niet iets van dag op dag, dat vergt een visie op de toekomst. Daarnaast is het denken vanuit de burger als eindgebruiker, zoals voor de LifeSG app, een inspirerend voorbeeld voor Nederland. Singapore ontwikkelt overigens niet alle technologie zelf en werkt graag samen met internationale partners en stelt zich open als land waar bedrijven pilots kunnen houden. Dit biedt natuurlijk kansen voor Nederlandse bedrijven, waar wij als ambassade bij assisteren.”

Tot slot: wat gaat de toekomst van een Smart Nation brengen? 

“Nou, hopelijk uiteindelijk wel die vliegende auto, daar zijn ze overigens ook al mee aan het testen. Maar belangrijker: een veel groenere stad, meer ruimte, meer efficiëntie én duurzamer. Mensen denken vaak bij digitalisering aan dingen die ze kunnen zien, zoals robots en apps die ze kunnen gebruiken. Dat is ook interessant, maar er zit veel meer achter zo’n Smart Nation dan je voor mogelijk houdt. Je kunt in een digitale samenleving alles aan elkaar koppelen. Die integrale benadering van de digitalisering is iets waar we in Nederland ook goed in zijn, en waar we met Singapore op samen kunnen werken. De ambassade speelt een belangrijke rol in het ondersteunen en bevorderen van deze samenwerkingen. Zo brachten we partijen samen om technologie voor zelfrijdende auto’s verder te ontwikkelen, slimmer het waterleidingnet te managen en helpen we bij het praktisch maken van vraagstukken die gepaard gaan met circulaire economie. Zo bouwen we mee aan Smart Nation Singapore, terwijl dat tegelijkertijd ook iets
oplevert voor Nederland en Nederlandse bedrijven.”

Feiten

Margriet Vonno is sinds 2017 Ambassadeur in Singapore. Voorheen had ze diverse functies bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, het Ministerie van Buitenlandse Zaken en bij de Nederlandse ambassades in Brussel en Washington D.C. Astrid Seegers is sinds 2019 Hoofd Innovatie Attaché Netwerk bij de ambassade in Singapore. Ze is sinds 2013 werkzaam in de stadstaat in zowel commerciële als publieke functies.