"Wat kan ik met deze studie?" Jonah den Toom, projectmanager BestGraduates & Talent Games bij Memory Group, een evenement van de Nationale Carrièrebeurs, hoort deze vraag vaak voorbijkomen onder studenten en zogeheten 'young professionals', die zich tijdens deze beurs komen oriënteren op hun carrièremogelijkheden. "Studenten zijn heel bewust bezig met hun toekomst en denken na over hun perspectief op de arbeidsmarkt. Veel meer dan pakweg vijftien jaar geleden, toen scholieren nog meer uitgingen van de interesses die ze hadden." Deze ontwikkeling heeft volgens Den Toom enerzijds te maken met de invoering van het leenstelsel, waardoor een studiekeuze grotere financiële gevolgen voor studenten met zich meebrengt. Maar anderzijds speelt ook de crisis mogelijk een rol. "Het zijn niet allemaal gouden bergen op de arbeidsmarkt. Je moet er hard voor werken, want voor jou tien anderen. Wat dat betreft is het echt anders geworden."

Niet alleen studenten en jongeren die hun eerste stappen in het werkende leven al hebben gezet zijn bewuster geworden van hun carrièreperspectief. Ook middelbare scholieren die zich in hun examenjaar - of liever nog, het jaar daarvoor al - oriënteren op een studiekeuze, zijn daar doorgaans al serieus mee bezig. Dit ziet ook Joris Verheijen, marketingmanager van de Onderwijsbeurs en de Studiekeuzebeurs, evenementen die vooral op deze doelgroep zijn gericht. "Zij zijn de laatste jaren wat meer bezig met baangarantie. Een studiekeuze is natuurlijk wel superbelangrijk, maar tegelijkertijd is niet iedereen er dag en nacht even serieus mee bezig. Scholieren die het allemaal nog niet weten proberen we verder te helpen met onder meer studiekeuzesessies en een-op-eengesprekken met studiecoaches, waardoor zij inzichten krijgen in hun sterke punten waarmee ze direct de beursvloer op kunnen. Geen sluitend antwoord, maar wel handvatten."

Waar de keuze van scholieren vooral gaat tussen opleidingen op mbo-, hbo- en wo-niveau, is het keuzepalet voor studenten en young professionals diverser. De komst van het bachelor-masterstelsel betekent dat zij kunnen kiezen uit tal van afstudeerrichtingen. En dan zijn er nog de werkgevers die met de meest ambitieuze studenten in contact willen komen, met als doel hen een baan of traineeship aan te kunnen bieden. Voor dit laatste organiseert Den Toom met haar team recruitment-games om zo de groepen aan elkaar te koppelen. "Een 'personal touch' is belangrijk in elke keuze", zegt ze. "Je kunt je nog zoveel online oriënteren, alleen door persoonlijk contact met werkgevers ondervind je hoe de cultuur er is, wie er werkt en hoe je er als talent wordt aangesproken. Wij merken dat studenten soms bij keuzes uitkomen waar zij zelf op voorhand nooit aan hadden gedacht, juist door met bedrijven in gesprek te gaan."

Het is goed om niet alleen de gebaande paden te bewandelen, vindt ook Verheijen. "Vaak hebben jongeren wat betreft studiekeuze al een idee, dat uit hun eigen omgeving komt, of vanuit een studiekeuzetest. Je ziet dat zij zich daarop vastpinnen, maar juist op beurzen zien ze ook beroepen en richtingen die zij nog niet kenden en kunnen zij met studenten praten." Breed shoppen, luidt zijn advies daarom. Hij ziet bovendien steeds meer behoefte aan onafhankelijke voorlichting op domeinniveau ontstaan. "Scholieren willen bijvoorbeeld weten wat studeren en werken in het domein natuur en gezondheid of economie, recht en bedrijf inhoudt. Met aandacht voor opleidingsmogelijkheden, plaatsen om te studeren en baanperspectief. Pas daarna gaan ze op zoek naar de onderwijsinstelling die bij hun keuze past."

Studenten die op zoek zijn naar een hoge baangarantie, zouden bijvoorbeeld kunnen overwegen een opleiding tot basisschooldocent te volgen. Volgens het ministerie van OCW is er een groot lerarentekort in het primair onderwijs. Op korte termijn gaan er veel leerkrachten met pensioen, terwijl er niet voldoende nieuwe leerkrachten bijkomen om dit op te vangen. De vraag naar nieuwe werknemers in deze sector is dus erg groot.

Toch moeten jongeren zich niet alleen door baangarantie laten leiden bij hun studiekeuze. Verheijen: "Natuurlijk, er dreigen tekorten in de zorg, het onderwijs en in de techniek. En in de ICT is er al sprake van een personeelstekort. Maar het is ook erg belangrijk hoe gepassioneerd je bent over een bepaalde richting en in hoeverre je er echt voor gaat." Deze intrinsieke motivatie is ook vaak aanwezig, ziet Den Toom. "Een dik salaris en een auto van de zaak zijn meestal niet het allerbelangrijkste. Betekenis in je werk, het verschil kunnen maken en zelfontplooiing zijn voor jongeren meestal veel belangrijker."