Starbucks kwam afgelopen kerst met een app die augmented reality toevoegt aan een drinkbeker en whiskymerk Johnnie Walker introduceerde een slimme fles die serveertips kan delen. Een verpakking is anno 2020 geen ‘leeg omhulsel’ meer, maar voegt echt iets toe aan het leven van de consument. 

“Ben ik het niet zomaar mee eens. De verpakking heeft altijd al nut gehad. In de jaren vijftig kwam de melkboer aan huis met glazen flessen en werd vlees bij de slager in papier ingepakt. Helemaal niks mis mee. Ons afvalprobleem is juist in rap tempo ontstaan door onder meer de opkomst van zelfbediening en de behoefte aan consumentengemak: on-the-go, ready-made, altijd vers, geïndividualiseerde porties, noem maar op. Als we duurzamer met materialen om willen gaan, moeten we ons eerst realiseren op basis van welke keuzes we in onze huidige situatie verzeild zijn geraakt. Ieder groot milieuprobleem van nu is ooit klein begonnen.” 

Leg eens uit.

“Elke seconde worden er wereldwijd 320.000 verpakkingen gevuld. Dat is als activiteit zelfs meer dan Googlen: we doen daarmee ‘slechts’ 80.000 zoekopdrachten per seconde. Diezelfde hoeveelheid verpakkingen zijn hoe dan ook iets later en op een andere plek leeg. Wat doen we vervolgens met de geleegde verpakkingen? Het doel moet natuurlijk zijn dat je ze stuk voor stuk op een verantwoorde wijze kan wegdoen. Dan helpt het niet mee als we aan de ‘front-end’ high-tech snufjes toevoegen die aan de ‘back-end’ problemen geven. Zo’n chipje kan uiteindelijk een extra milieuprobleem opleveren, als we tenminste niet goed nadenken of leren van fouten uit het verleden.” 

Volgens het Plastic Pact moet het gebruik van plastic drastisch naar beneden en moeten alle verpakkingen in 2025 van gerecycled plastic zijn gemaakt. Is deze ambitie haalbaar voor de verpakkingsindustrie?

“Het idee achter Plastic Pact is sympathiek, maar ik begrijp de insteek niet helemaal. Willen ze nou meer of minder plastic? Dat gerecyclede plastic moet toch ergens vandaan komen? Het lijkt soms alsof men de termen ‘recyclebaar’ en ‘gemaakt van gerecycled plastic’ met elkaar verwart. Verder begrijp ik niet waarom herbruikbare verpakkingen niet recyclebaar hoeven te zijn. Ook zie ik op deze manier in feite de composteerbare verpakkingen verboden worden. Composteren levert immers ook CO2 en H2O, vergelijkbaar met energieterugwinning door verbranding.”

Kun je niet zeggen, we stoppen gewoon helemaal met plastic? 

“Plastic heeft ook voordelen, het is een licht materiaal dat toch heel stevig is en het houdt delicate producten, zoals zacht fruit, bij elkaar. Het punt is dat plastic geen probleem hoeft te zijn, zolang het na gebruik maar niet ongecontroleerd in de natuur belandt en het na correcte inzameling wordt omgezet tot weer iets nuttigs.”

Je vindt Plastic Pact niet zo goed uitgedacht, maar je bent wel van mening dat we beter met materialen en afval om moeten gaan. Hoe moet het dan wel?

“We moeten af van de verpakking als milieuprobleem. Al was het maar omdat we hier al 25 jaar mee bezig zijn, de eerste Europese wetgeving dateert van december 1994. Als NVC hebben we extra ingezet op het PUMA-project (red. Packaging Upcyclability Materials Accelerator), waaraan al meer dan honderd bedrijven belangeloos hun input hebben gegeven en dat als manifest zal worden gepresenteerd. PUMA is erin geslaagd een veel beter begrip te creëren over het verpakken in relatie tot verpakking als milieuprobleem wereldwijd. Gezien het feit dat we iedere seconde 320.000 geleegde verpakkingen weggooien, ligt er een flinke uitdaging, of moet ik zeggen kans, voor iedereen in de gehele sector, van front-end tot collect-control en back-end. Materiaalrecycling zal aan de back-end zeker fors gaan groeien en aan de front-end zullen nieuwe materialen het licht zien. Maar vlak ook onszelf als consument niet uit waar het om de collect-control fase gaat. De eerste apps waarmee je verpakkingen kunt scannen zodat je op je eigen locatie meteen te zien krijgt hoe je ze verantwoord kan weggooien zijn al op de markt.”

Op dit moment heeft plastic een bedroevend laag recyclingpercentage. Hoe kan dit beter worden?

“Om plastic beter te recyclen met de huidige technologie zou het gedetailleerder gesorteerd moeten worden, maar er is ook een grens aan wat je bij huishoudens in kunt zamelen. Ik heb nu al vier kliko’s buiten staan, stel je voor dat daar nog vier bakken bij zouden moeten komen. Dat is niet te doen. Ook is er niet één manier, maar vraagt recycling om een lokale aanpak, afgestemd op de geografie en behoeftes van een bepaalde regio. In het uitgestrekte en dunbevolkte Noord-Finland ga je niet duizend kilometer met vijf soorten afval rijden, daar ga je dus anders met recycling om dan op een klein dichtbevolkt eiland als Malta, waar je bijvoorbeeld weer niet wilt dat afval in de zee terecht komt.” 

De plastic soep is een groot probleem. Hoe kun je ervoor zorgen dat die strandgasten op Malta hun afval inderdaad niet in de zee gooien? Gedrag verander je toch niet zomaar?            

“Je zou daar aan veel en grote containers bij badplaatsen kunnen denken op momenten dat er veel badgasten zijn, dan slingert de rotzooi tenminste niet ‘out of control’ rond. Je kunt heel cynisch doen maar ik denk dat dit juist wel heel goed kan zolang je mensen er maar aan blijft herinneren en wenselijk gedrag blijft stimuleren. Mag ik misschien lekker ‘full circle’ afsluiten? Hele volksstammen zijn dagelijks bezig met behulp van verpakkingsdesign ons consumentengedrag te sturen als het om het kopen van producten gaat. Als we nou eens tien procent van al die creativiteit en financiële middelen op het sturen van ons wegwerpgedrag zouden richten, zou dat niet mooi zijn?”