In de wereld van verpakken is duurzaamheid, letterlijk, een containerbegrip. Verpakkingen moeten producten beschermen, waarbij deze zo lang mogelijk goed blijven (in het geval van voedsel en dranken) en niet beschadigen. Een verpakking mag nooit ten koste gaan van het product, zo luidt het credo in deze industrie. “Je kunt het product en de verpakking niet los van elkaar zien”, zegt Karin Molenveld, onderzoeker aan de Wageningen Food & Bioboased Research. "Je kunt natuurlijk nieuwe - recyclebare of biologische afbreekbare - materialen gebruiken, maar op het moment dat het verspilling oplevert ben je niet goed bezig."

In een rap tempo ondergaat de verpakkingswereld een transformatie. Volgens Molenveld denken bedrijven veel beter na over de verpakkingen die ze gebruiken en de materialen die ze moeten inzetten. “Een verandering is ook dat aanvankelijk vooral kleinere bedrijven keken naar zaken als biologisch afbreekbare verpakkingen, maar nu zijn het steeds meer grotere bedrijven die zich hiermee bemoeien.” Een logische ontwikkeling volgens Erik Meijer, sales- en marketingdirecteur Benelux voor verpakkingsbedrijf DS Smith. “Waar wij het niet alleen met het midden- en kleinbedrijf, maar zeker ook met multinationals als Nestlé en Heineken over hebben, is supply chain thinking. Op ieder punt in de cyclus moet een oplossing optimaal zijn. Niet alleen tijdens het transport, maar ook tijdens het inpakken, opslag, distributie, op het verkooppunt en helemaal tot aan de uiteindelijke recycling.”

Met ontwikkelcentra op verschillende plekken in de wereld en voor de Benelux PackRight Centres in Gent en Eerbeek onderzoekt DS Smith continu waar verbetermogelijkheden liggen. “Zo brainstormen we in een team van designers bijvoorbeeld met Chrysal over het versturen van bloemen, waarbij ook Post.nl aanwezig is als andere partij in de keten”, vertelt Meijer. “Duurzaamheid blijft een uitdaging en als multinational moet je de toon zetten.” Dat dit niet altijd een eenvoudig vraagstuk is, illustreert Gerard Molenaar, hoofdredacteur van vakbladen Verpakken en VerpakkingsManagement. “De verpakkingsindustrie zit in een spagaat: enerzijds zo duurzaam mogelijk produceren, anderzijds onderscheidende en soms uitbundige verpakkingen maken.”

Dit laatste signaleert ook Molenveld. Als hij als klant door de supermarkt loopt, vallen hem vaak zaken op. Combinaties van materiaalkeuzes, die niet logisch en ook niet nodig zijn. Dit is ook het dubbele van verpakken, beseft ze. “Enerzijds is het productbescherming, maar anderzijds ook marketing. Dat begrijp ik, maar in het recyclen kan het problemen opleveren.” Desalniettemin vindt Molenaar dat bedrijven deze twee eisen steeds beter combineren: “Je ziet dat goed aan de inzendingen in de categorie Duurzaamheid van de NL Packaging Awards. Het is de weerslag van wat er in Nederland aan R&D wordt gedaan, maar ook aan verpakkingsdesign.”

De balans vinden is spannend, maar de Nederlandse verpakkingsindustrie is inventief. Molenveld noemt bijvoorbeeld de ontwikkeling van bio-gebaseerde materialen die een alternatief bieden voor PET-flessen en productbeschermende eigenschappen hebben waardoor frisdrank en verse sappen langer houdbaar blijven. En Meijer noemt de ontwikkeling van dunner golfkarton dat verpakkingen steviger en lichter maakt, evenals de komst van digitale printtechnieken die dunnere materialen met een mooiere uitstraling mogelijk maken. Een snel ontwikkelende markt waar grote technische uitdagingen liggen is bovendien de e-business. “Eigenlijk zou je hier een verpakking op maat moeten leveren voor ieder pakje dat webwinkels versturen. Een verpakking die gemakkelijk te openen is, maar ook te sluiten voor retourzendingen. Zo werk je aan duurzaamheid, aan kosten én aan het imago van webwinkels.”