14 okt 2020
|
Maatschappij
Journalist: Marjon Kruize
Om te overleven en te groeien wisselen planten gassen en energie uit met hun omgeving. De beweging van de lucht en huidmondjes spelen daarbij een sleutelrol. Huidmondjes bevinden zich onder de bladeren en verbinden een luchtruimte in het blad, welke is gevuld met waterdamp en CO2, met de lucht rondom het blad.
Om te groeien is een plant afhankelijk van twee gassen: CO2 en waterdamp. CO2 is een bouwsteen voor planten, en waterverdamping is noodzakelijk om de plant te koelen en om calcium naar de plantencellen te transporteren om sterke wanden te krijgen. Die wanden beschermen de plant tegen schimmelziekten, zo schrijft Peter van Weel, auteur van Plant Empowerment, the Basic Principles. De overdracht van beide gassen wordt bepaald door de opening van de huidmondjes en het verschil in druk van het gas aan beide zijden van de huidmondjes. Hoe breder de huidmondjes opengehouden kunnen worden, hoe meer CO2 kan worden opgenomen en kan worden omgezet in suikers door het fotosyntheseproces. Hierdoor kunnen de planten beter groeien.
De lucht rondom het blad wordt meestal opgesplitst in verschillende lagen. Direct rondom het blad bevindt zich het zogenaamde ‘microklimaat’. Deze laag bevat stilstaande lucht en kan in dikte variëren afhankelijk van de hoeveelheid beschikbare luchtbeweging rondom die laag. Door de stilstaande lucht heeft deze laag een hogere concentratie waterdamp dan de lucht in de kas. Aan de andere kant is de CO2-concentratie in de microklimaat laag doorgaans lager dan in de kaslucht. Tussen beide zit de gewaslaag. Wanneer het een dik en gesloten bladerdek betreft, kan de concentratie van beide gassen verschillen van die van de lucht in de kas. Dit kan komen omdat er weinig tot geen luchtuitwisseling plaatsvindt tussen deze lagen door gebrek aan luchtbeweging.
Een blad kan op twee manieren energie ontvangen, door middel van straling afkomstig van licht of verwarmingsbuizen en door middel van convectie wanneer de omgevingslucht warmer is dan het blad. Stilstaande lucht rondom de plant begint te werken als een isolatie, aldus Van Weel, waardoor de energie-uitwisseling door convectie wordt gereduceerd. Dan zal de bladtemperatuur stijgen. Deze temperatuurstijging zal de waterdampdruk in het blad verhogen en leiden tot een toename van verdamping.
De vochtafvoer uit het gewas kan worden verbeterd door het invoeren van verticale luchtbeweging. Wanneer er drogere lucht uit de kas boven de planten wordt verdeeld tussen het gewas zullen er twee dingen gebeuren. De microklimaat laag wordt dunner en de RV binnen het gewas daalt.
Wanneer lampen aan worden gezet onder een gesloten scherm, zal de verdamping snel toenemen. En onder een gesloten scherm kan gemakkelijk stilstaande lucht ontstaan, omdat warme lucht opstijgt en onder het scherm wordt opgesloten, terwijl koude lucht in de overkapping de neiging heeft om te vallen. Beide lagen zullen zich niet mengen, dus binnen het gewas hebben we een laag koudere, stilstaande lucht. Daarom geven veel kwekers er de voorkeur aan om een verwarmingsbuis onder het gewas te gebruiken zodra het licht aan is. Dit zorgt ervoor dat de lucht naar boven beweegt en de omstandigheden in het gewas verbeteren. Maar dit is een zeer inefficiënte methode, omdat het de verdamping en het energieverbruik nog verder verhoogt. Het verhoogt ook de hoeveelheid warmte die onder het scherm wordt opgesloten, met als gevolg een stijgende temperatuur van de kas. Het is daarom veel beter om verticale luchtbeweging in het gewas te introduceren.
Luchtbeweging door het gewas bevordert de vochtafvoer van de planten, om de verdamping op gang te houden, om schimmelziektes te voorkomen en voor de koeling van die delen van de plant die te veel opwarmen door straling en dat niet door verdamping kunnen compenseren. Hierdoor is minder lichtafscherming nodig. In het donker kan luchtbeweging juist voorkomen dat de top van het gewas te koud wordt, zonder het energieverbruik in de kas op te drijven. Ook is het een goede manier om CO2 naar de huidmondjes te brengen. De verticale temperatuurverdeling kan worden verbeterd door een verticale luchtbeweging onder een gesloten scherm, vooral als de verlichting aan is. Uiteindelijk helpt dit alles om de groei van de planten te bevorderen en gezonde planten te krijgen.