20 nov 2025
|
Maatschappij
Verandering in organisaties lukt zelden. Managers proberen medewerkers te motiveren met inspirerende presentaties en enthousiaste verhalen over de toekomst. Iedereen knikt instemmend tijdens de vergadering. En een uur later is alle energie verdwenen.
Het probleem zit niet in de boodschap of de manier van brengen. Het probleem zit in het idee dat je mensen van buitenaf kunt motiveren. Want dat werkt fundamenteel anders dan de meeste managers denken.
Motivatie en tegenstrijdigheden Ben Tiggelaar, expert op het gebied van gedragsverandering, legt uit waarom motiveren zo lastig is. “Motivatie is een verzamelnaam voor allerlei aandrijvingen die mensen vaak tegelijkertijd hebben en die ook strijdig met elkaar zijn.” Hij geeft een herkenbaar voorbeeld: mensen willen betekenisvolle gesprekken met hun partner, maar ook gewoon lekker niets doen en Netflix kijken.
Die tegenstrijdige aandrijvingen zie je ook op de werkvloer. Een manager kan met een inspirerende speech één aandrijving een beetje veranderen. “Maar omdat mensen verschillende motieven tegelijk ervaren, is er altijd sprake van fluctuatie. Mensen zijn enthousiast over een nieuw plan tijdens de vergadering, maar als ze terugkomen op hun werkplek is er een probleem dat dan weer voorrang krijgt.”
Het belang van zelfinschatting Managers zien dat niet. Ze zien iemand enthousiast knikken, denken dat de boodschap is aangekomen, en begrijpen niet waarom die persoon dan iets anders doet. Maar wat werkt dan wel? Tiggelaar wijst op het belang van self-efficacy, de waargenomen eigen competentie. “De inschatting van de vraag: kan ik dit? Geloof ik dat ik dit kan?” Die inschatting bepaalt in hoge mate of mensen in actie komen.
De truc: maak de eerste stappen in een verandering zo klein mogelijk. “Als je de stappen zo klein maakt dat mensen denken ‘ah, dat kan ik wel’, dan kom je op gang.” Bij elke stap moet iemand succes ervaren. Niet met taart of complimenten, maar gewoon de ervaring van progressie.
Checklijsten, stappenplannen en begeleiding Tiggelaar vergelijkt het met een goed lesprogramma op de basisschool. “Als de stappen te groot zijn, kan een leraar nog zo enthousiast doen, maar dan haken mensen af.”
Veranderen gaat dus niet om harder duwen of beter motiveren. Het gaat om het slimmer ontwerpen van de verandering zelf. En om het weghalen van praktische belemmeringen. Mensen hebben tijd nodig om nieuw gedrag te oefenen, met checklijsten, stappenplannen en begeleiding. Kortom: een werkomgeving die de verandering ondersteunt.