De coronacrisis, klimaatverandering, de energietransitie, het zijn allemaal complexe vraagstukken met veel onzekerheden. Wat is dan een goede strategie? Hoe kun je voorkomen dat nieuwe feiten de gekozen strategie overhoop gooien, zoals nu het geval lijkt te zijn in het coronavaccinatiebeleid?  

De adaptieve aanpak heeft zijn waarde bewezen en zou ook op de corona-aanpak en bijvoorbeeld de energietransitie kunnen worden toegepast.

“Met het omgaan met onzekerheden houd ik mij al heel lang bezig”, vertelt Gigi van Rhee, Algemeen Directeur Stratelligence. “En dat heeft sinds het Deltaprogramma van de overheid een enorme vlucht genomen. Het nationale Deltaprogramma moet Nederland nu, maar ook in de toekomst beschermen tegen het water. Daarvoor hebben wij gekeken hoe het Deltaprogramma heel bewust kon inspelen op onzekerheden. Want hoe hoog zal de zeespiegel uitkomen? Over tien jaar, maar ook over honderd jaar? En hoe zorgen we ervoor dat we te allen tijde droge voeten houden zonder onnodig te investeren? We leggen geen dijken aan die zijn opgewassen tegen de maximaal voorspelde zeespiegelstijging in 2100. We investeren voor een minder extreme zeespiegelstijging, maar wel in de wetenschap dat als de zeespiegel sneller stijgt dan verwacht, er al maatregelen in beeld zijn en er nog voldoende tijd en ruimte is ze uit te voeren.

Adaptiviteit 

Door slim om te gaan met onzekerheden, deze te duiden en zo transparant mogelijk te gebruiken in de besluitvorming is Nederland beter voorbereid op verschillende scenario’s, aldus Van Rhee. “Niet alleen de planning maar ook een oplossing kan adaptief zijn. De Zandmotor bijvoorbeeld versterkt onze kust door zandsuppletie. Zandsuppletie is flexibeler dan dijkversterking. Bij meer kusterosie en zeespiegelstijging dan verwacht, kan er gaandeweg meer zand gesuppleerd worden en in het geval dat het meevalt, juist minder zand. Eenzelfde stapsgewijze aanpak is bij een dijk niet echt mogelijk.”

Corona-aanpak

De waarde van een adaptieve aanpak heeft zich de afgelopen jaren bewezen, en niet alleen op het gebied van waterveiligheid, gaat Van Rhee verder. “Zou de corona-aanpak er dan ook niet van moeten profiteren? Ook in dit vraagstuk is sprake van grote investeringen in bijvoorbeeld de IC-capaciteit, zorgpersoneel en de aankoop van de vaccins. En er zijn veel onzekerheden. Hoeveel vaccins zijn er wanneer beschikbaar? Wat is het effect van verschillende maatregelen op het aantal besmettingen? Echt adaptief is een strategie wanneer vooraf actief wordt gezocht naar de beste oplossing of handelswijze, juist voor situaties waarin nieuwe informatie bekend wordt (“What if analysis”).” 

Eind vorig jaar is er een eerste vaccinatiestrategie gepresenteerd. Bij wijzingen in de strategie als gevolg van onzekerheden is het belangrijk dat er geen onnodige kosten en vertraging ontstaan. Van Rhee: “En dat is nu helaas wel het geval. Als gevolg van het ontbreken van uitgewerkte alternatieven voor verschillende mogelijke scenario’s, vraagt herziening van de vaccinatiestrategie relatief veel tijd en levert dit een hoop discussie op. Bij nieuwe informatie over de beschikbaarheid van de vaccins start de discussie over welke groepen het eerste gevaccineerd moeten worden opnieuw. Ook blijkt dat niet voor alle vaccins de juiste logistieke voorbereidingen zijn getroffen. In plaats daarvan zou je de strategie flexibel willen bijsturen voor verschillende scenario’s die al van te voren zijn doordacht en gewogen. Dan gaat geen kostbare tijd verloren.”

Veel vraagstukken zijn complex met enorm veel onzekerheden. Je komt er niet meer mee weg om geen rekening te houden met deze onzekerheden, besluit Van Rhee. “De adaptieve aanpak heeft zijn waarde bewezen en zou ook op de corona-aanpak en bijvoorbeeld de energietransitie kunnen worden toegepast. Hierdoor kun je onnodige kosten en tijdverlies voorkomen en kan het politieke afbreukrisico worden beperkt.”

Delen: