Jaco Reijerkerk

Commercieel directeur bij advies- en ingenieursbureau Ekinetix en waterstofexpert

Wat is er nodig om bedrijven te laten overstappen naar duurzame energie?

Voor de meeste bedrijven is de omslag niet meteen economisch aantrekkelijk op korte termijn. De paradox is echter dat het veelal wél hun bestaansrecht op de langere termijn bepaalt. Elk bedrijf heeft specifieke uitdagingen bij het fossielvrij maken van haar processen. Daarbij is, naast energiebesparing, soms elektrificatie de oplossing, soms hernieuwbare moleculen zoals waterstof.

Zo’n transformatie is naast een technologisch vraagstuk vaak vooral een economische en organisatorische uitdaging.

Veelal is de oplossing technisch bewezen, maar moet deze eerst worden gebouwd en opgeschaald om een volwaardig alternatief te zijn.

Hiervoor is de komende jaren een immense opschaling van hernieuwbare energieproductie nodig. Dat bestaat uit elektriciteit, waterstof en andere moleculen. Tegelijk moet de vraagkant zich ontwikkelen, dat vergt stimulering. Zo ontstaan prijsdalingen en neemt de betrouwbaarheid toe. 

Daarnaast kunnen vergunningsprocedures een struikelblok vormen. Innovatieve projecten kunnen dan wel realistisch zijn qua uitvoering, maar regels en normen zijn vaak nog gericht op het bestaande fossiele systeem. Dit maakt een vergunningsdossier tot een specialistische uitdaging.

Belangrijk is vooral om niet te wachten. Delen van de puzzel moeten al worden gelegd, ook al is het uiteindelijke beeld nog niet helder. Daarin heeft de overheid een ondersteunende en ook regisserende rol: zo’n urgente verandering in het energiesysteem kun je niet alleen aan de vrije markt overlaten.

Welke rol krijgt waterstof in de energietransitie?

Hernieuwbare waterstof maak je met elektrolyse: splitsing van water met hernieuwbare elektriciteit. Er komt geen CO₂ vrij bij dit proces. Het is dus een duurzame energiedrager.

Hernieuwbare waterstof biedt vooral oplossingen, daar waar elektrificatie tegen grenzen aanloopt. Het kan hoge temperatuur warmte produceren, je kunt ermee veel energie transporteren, het biedt uitkomst voor beperkingen in het elektriciteitsnet, het is over seizoenen heen op te slaan en een direct eindproduct voor industriële toepassingen.

Hernieuwbare waterstof is interessant voor industrie die nu aardgas gebruikt om hoge temperaturen te bereiken, zoals de keramische-, staal- of glasindustrie. Daarnaast is het een basisgrondstof voor bedrijven die kunstmest maken of plantaardige oliën tot vetten verwerken. Tenslotte biedt het perspectief voor toepassingen in transport en mobiliteit. Vooral de zware toepassingen zoals graafmachines, shovels of tractoren, maar ook in de scheepvaart en voor vrachtwagens en taxi’s. 

Ook in Nederland kunnen we waterstof produceren. De optie om waterstof te produceren levert flexibiliteit om de schommelingen in zon en wind op te vangen. Daarmee kunnen we hernieuwbare elektriciteit verder uitbouwen en beter gaan benutten. Daarnaast zal een flink deel geïmporteerd worden. Met de bestaande aardgasopslagen heeft Nederland goede kaarten om in waterstof grootschalig energie op te slaan, om de winter door te komen. Tenslotte kunnen we een belangrijke handel- en doorvoerpositie krijgen. Een onafhankelijker energiesysteem is daarmee mogelijk.

Hernieuwbare energiedragers zullen op termijn de rol van fossiele energiedragers helemaal overnemen. We gingen eerst van hout en turf naar kolen, olie en gas en komen nu in het tijdperk van de koolstofvrije energiedragers.

Kun je een voorbeeld noemen waarbij waterstof in de praktijk is gebracht?

Deze jonge markt is volop in ontwikkeling. Wij voeren pionierswerk uit, om innovaties werkelijkheid te maken. Er zijn diverse voorbeelden. 

Zo is er recent een onderhoudsschip voor windparken gebouwd, dat vaart op waterstof. Dit schip moet dus ook waterstof kunnen bunkeren, “tanken”. Het bunkerstation is door ons ontwikkeld. Nu vaart het schip af en aan naar het windpark. Zo maken we langzamerhand de cirkel rond: het onderhoud van duurzame energieproductie ook op een duurzame manier uitvoeren.

Daarnaast werken we volop aan de installatie van elektrolysers: productiefaciliteiten voor hernieuwbare waterstof. De uitdaging is om deze innovatieve technologie betrouwbaar en tijdig werkend te krijgen. 

Tenslotte werken we intensief aan tankinfrastructuur voor voertuigen op waterstof: trucks, bussen, bouwmachines, landbouwvoertuigen, bestelbussen en auto’s. Dat omvat de richtlijnen, ontwerp en bouw van nieuwe concepten.

Door zulke projecten te realiseren maken we de energietransitie tastbaar en laten we zien dat het daadwerkelijk mogelijk is!