Tuberculose wordt in Nederland vooral gezien als ‘een ziekte van vroeger’. Rond de Tweede Wereldoorlog was het hier volksziekte nummer één. Tegenwoordig is TBC met zo’n 800 gevallen per jaar in Nederland goed onder controle. Wereldwijd slaat de ziekte echter nog steeds hard om zich heen, onder meer in Afrika en (Centraal-)Azië. Liefst 1,5 miljoen mensen sterven wereldwijd elk jaar aan TBC. Dat is meer dan aan malaria, hiv en ebola samen. Onnodig, want met de juiste behandeling is TBC te genezen. 

Het op tijd testen van mensen en ze de juiste medicatie en behandeling geven, is cruciaal om de verdere verspreiding van TBC te stoppen en sterfgevallen te voorkomen. Het corona-virus werpt daarvoor nieuwe barrières op. De TBC-bacterie is overdraagbaar door de lucht en beschadigt in de meeste gevallen de longen, wat TBC-patiënten extra kwetsbaar maakt voor het coronavirus. Daarnaast heeft het coronavirus veel indirecte gevolgen voor TBC-patiënten. Uit onderzoek van Stop TB Partnership blijkt dat naar verwachting tussen nu en 2025 tot 6,3 miljoen meer mensen TBC zullen ontwikkelen. Ook zullen er 1,4 miljoen meer mensen aan TBC overlijden, als patiënten tijdens de huidige lockdowns niet gediagnosticeerd en onbehandeld blijven. Dit zal de wereldwijde inspanningen om TBC te beëindigen met vijf tot acht jaar vertragen.

Nederland heeft een groot aantal vooraanstaande TBC-experts, die wereldwijd werken om deze infectieziekte te stoppen. Agnes Gebhard is een van hen. “Mijn collega’s en ik zien met eigen ogen dat TBC-patiënten nu niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. Wij maken ons ernstig zorgen. Wij moeten voorkomen dat TBC-patiënten door de lockdowns nog erger getroffen worden en geen toegang meer hebben tot TBC-testen, medicijnen en zorg.”

Deze problemen ontstaan onder meer doordat mensen niet meer naar een ziekenhuis durven om zich op TBC te laten testen, uit angst dat ze daar besmet raken met het coronavirus. Of doordat ziekenhuizen al hun capaciteit nodig hebben voor het testen en behandelen van coronapatiënten, waardoor TBC-testen niet meer mogelijk zijn. Het is voor TBC-patiënten op veel plekken ook moeilijk of soms zelfs onmogelijk geworden om hun medicatie dagelijks of wekelijks op te halen bij een gezondheidscentrum, zoals in veel landen gebruikelijk is. De productie en aanvoer van TBC-medicijnen en tests worden ook gehinderd door de internationale lockdowns, waardoor ze niet of niet voldoende voorhanden zijn. Met als gevolgen voor TBC-patiënten dat zij hun behandeling niet goed kunnen voortzetten en hun TBC-klachten verergeren. Ook kunnen zij besmettelijk blijven voor anderen en is er een groot risico dat hulp voor genezing te laat komt.

Oplossingen zijn er echter ook, zoals het digitaal ondersteunen van TBC-patiënten met hun behandeling, waardoor ze niet meer dagelijks of wekelijks naar een gezondheidscentrum hoeven. Het aanbieden van zowel een corona- als een TBC-test op dezelfde plek is ook mogelijk. Zo rijden er met support vanuit Nederland in Zambia en Nigeria speciale vrachtwagens rond, waar mensen zich op beide ziektes kunnen laten testen. 

Waar de ziektes elkaar versterken, doen de TBC- en corona-experts dat bovendien ook. Infectiepreventie en bron- en contactonderzoek zijn twee pijlers van de TBC-bestrijding. Deze ervaringen kunnen wereldwijd worden gebruikt bij het bestrijden van de corona pandemie. Gebhard: “Daar maken wij ons eveneens hard voor. Maar ook daarvoor is extra steun ontzettend hard nodig.”