Dat verduurzaming noodzakelijk is hoeven we inmiddels niet meer uit te leggen. Verduurzaming is hét maatschappelijke thema en duurzame en circulaire supply chains zijn een onmisbaar element in het behalen van maatschappelijke klimaatdoelen, weten ook hoogleraren Jan Fransoo en Rob Zuidwijk, respectievelijk in ʽOperations and Logistics Management’ en ʽGlobal Supply Chains and Ports’.  

Jan Fransoo

Hoogleraar Operations and Logistics Management

Rob Zuidwijk

Hoogleraar Global Supply Chains and Ports

“Wat verduurzaming van supply chains al jaren bemoeilijkt is constante disruptie. We rollen van het ene debakel in het andere. Klimaatverandering, de pandemie en nu een oorlog in Oekraïne hebben allemaal drastisch invloed op het functioneren van de keten en de prioriteiten die er gesteld worden. Dat is overigens niks nieuws, het verkeren in disruptie was ook vóór deze thema’s actueel”, vertelt Zuidwijk. Het bemoeilijkt volgens de hoogleraar het verduurzamen van de productieketen. “Door die disrupties is het vaak al een uitdaging om überhaupt aan de juiste onderdelen te komen voor het produceren van een product. Om dan ook nog additionele eisen te stellen in het kader van duurzaamheid is ingewikkeld.”  

Een andere reden dat verduurzaming van supply chains niet gemakkelijk is heeft te maken met de eindgebruiker. “De eisen van een consument creëren een keerzijde voor bijvoorbeeld circulariteit. Door steeds specifiekere wensen en eisen wordt het hergebruik van producten moeilijker. Hoe meer functionaliteiten een product heeft, hoe lastiger het is het te hergebruiken. Bovendien is het ontleden van producten die uit veel materialen bestaan potentieel niet duurzaam, doordat er veel stappen nodig zijn om die ontleding te realiseren”, aldus Fransoo.  

Wat beide heren benadrukken is het belang van het betrekken van die eindconsument in de verduurzaming van de productieketen. “Studies tonen aan dat mensen bereid zijn mee te bewegen. Dus kun je invloed uitoefenen door consumenten inzicht te bieden in de supply chains en hoe zij kunnen helpen deze te verduurzamen”, zegt Fransoo. Zuidwijk voegt toe: “Opschaling is een belangrijke stap. Als we klimaatdoelen willen behalen, moet echt iedereen meedoen, niet alleen de voorlopers. Je moet dus een algemene bereidheid creëren voor duurzame processen. Daar hoort de eindklant bij.”  

Bewustwording is daarin een cruciale stap, vinden beide hoogleraren. “Het moet tastbaar zijn wat de gevolgen zijn van bepaalde acties. Een veel te lage prijs voor producten leidt tot overconsumptie en uiteindelijk tot veel verspilling, en dat is een zorgelijke situatie”, deelt Zuidwijk. “Het moet de consument duidelijker worden dat er aan het te veel consumeren van te goedkope producten ook nadelen kleven; de consument moet de bijbehorende emissies zien. Dat zou ook moeten gelden bij het kiezen voor kortere levertijden bij thuislevering, waardoor emissies toenemen. Hierin moet de leverancier inzichtelijk maken hoe een eindconsument bijdraagt aan duurzaamheid door iets langer te wachten”, voegt Fransoo toe. 

“Want transport is een van de belangrijke oorzaken van emissies”, weet ook
Zuidwijk. ”Ondanks dat we per producteenheid emissies zien afnemen, zien we een toename in emissies in transport door een verhoogde activiteit; er is steeds meer vraag naar.” Fransoo: “Gelukkig stevenen we erop af dat de helft van het vrachtverkeer per 2030 elektrisch is, maar dat neemt niet weg dat er ook in andere delen van de productieketen veelvraten van emissies zijn, zoals plastic verpakkingen.” 

 Het is slechts een greep van actuele ontwikkelingen voor duurzame supply chains, om nog maar te zwijgen over de gevolgen van globalisering, automatisering, mensenrechten en arbeidsomstandigheden in diverse sectoren. Over de volle breedte van supply chains moeten stappen gezet worden. “Een belangrijke stap die langzaamaan gezet wordt en die enorm gaat helpen is mensen en partijen verantwoordelijk stellen voor hun niet-duurzame praktijken. Door partijen te verplichten zich te verantwoorden creëren we een speelveld waarop gehandhaafd kan worden en waar we controle over kunnen hebben”, besluit Zuidwijk. 

• Door de constante groei van de bevolking is terugschalen van consumptie noodzakelijk 
• Efficiëntie van geautomatiseerde processen kunnen duurzaamheid ten goede komen 
• De complexiteit van retourstromen is de grootste uitdaging voor circulariteit in de supply chain