De energietransitie wordt niet alleen bepaald door zonnepanelen en windmolens. Ook minder zichtbare technologie speelt een belangrijke rol. Pompen verbruiken vaak onnodig veel energie, maar krijgen zelden prioriteit. “Pompen zijn laaghangend fruit in de energietransitie”, zegt George van de Rijt, salesmanager CBS van Grundfos Nederland. Het Deense familiebedrijf biedt een groot assortiment pompoplossingen, waaronder circulatiepompen. “Als een pomp stopt, valt een proces stil. Maar een pomp die altijd op vol vermogen draait, verspilt structureel energie.”

Strengere regels en toezicht Volgens Van de Rijt is de aandacht voor efficiënte pompen toegenomen door stijgende energieprijzen en strengere regels. De overheid verplicht gebouweigenaren via de erkende maatregelenlijst om energiebesparende maatregelen toe te passen. Daarbij geldt dat investeringen met een terugverdientijd van maximaal vijf jaar verplicht zijn. “Handhavers kunnen letterlijk binnenstappen en controleren of een gebouw een slimme pomp heeft”, aldus Van de Rijt.

Nieuwe regels gaan nog verder. Vanaf 2026 moeten grote gebouwen en industriële installaties energiestromen monitoren via het zogenoemde GACS-kader (de regels rond gebouwautomatisering en controlesystemen). Dat vereist sensoren en dataverzameling. Slimme pompen kunnen hier een bron van informatie zijn. Van de Rijt: “Een oude pomp vervangen door een slimme variant levert niet alleen energiebesparing op, maar ook direct bruikbare data voor gebouwautomatisering.”

Concreet effect in de praktijk In een recent project bleek één extra sensor op een bestaande pomp voldoende om een aparte energiemeter te vermijden. “We bespaarden duizenden euro’s op meetapparatuur én op de verbouwing van het leidingwerk”, aldus Van de Rijt.

Een gemiddelde kantoorpomp die wordt vervangen door een slimme uitvoering bespaart jaarlijks evenveel energie als vijf zonnepanelen opwekken. In gebouwen met honderden pompen loopt dat snel op. Bovendien worden installaties betrouwbaarder, omdat de pomp zichzelf aanpast aan de omstandigheden, vergelijkbaar met cruise control in een auto.

Van meten naar slimmer bouwen Vaak worden pompen overgedimensioneerd. “Bij selectie worden zekerheden op zekerheden gestapeld”, zegt Van de Rijt. “Daardoor draait een pomp op onnodig hoog vermogen.” Met monitoring kunnen bedrijven zien of een kleinere pomp volstaat. Toch blijft de adoptie achter. Veel bedrijven weten simpelweg niet wat hun installaties verbruiken. Van de Rijt pleit voor monitoring op basis van data om te bepalen of vervanging zinvol is.

De innovatie zit nu in regeltechniek; motor en hydrauliek zijn al geoptimaliseerd. Algoritmen zorgen dat een pomp zichzelf optimaal instelt. Daarmee worden energieverbruik en kosten verder gedrukt.

Van de Rijt ziet voor zijn bedrijf een bredere rol: leverancier, adviseur en partner. “Installateurs hebben veel op hun bord. Wij delen internationale kennis om samen efficiëntere systemen te bouwen. Alleen zo versnellen we de verduurzaming van de industrie. Met slimme keuzes vandaag kunnen bedrijven hun installaties voorbereiden op de eisen van morgen.”