“Zo digitaliseren de landbouw en bouwsector volop, maar deze lopen achter op bijvoorbeeld de media-industrie”, vertelt Joanne Meyboom-Fernhout, president van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI). “De rol van ingenieurs verandert daarin ook. Allereerst worden de assets van een bedrijf gedigitaliseerd. Hierdoor kunnen veel kosten worden bespaard. De echt grote bedrijven zijn al veel verder gedigitaliseerd, van begin tot eind. Zo wordt niet alleen de fabriekshal door ingenieurs gebouwd, maar ook het laatste stukje van de machines die met algoritmes werken.”

Hoe belangrijk zijn ingenieurs voor Nederland?

“Nederland vergrijst en we hebben momenteel niet genoeg ingenieurs. Door de vergrijzing in Nederland zullen er minder mensen in het arbeidsproces werkzaam zijn. Tegelijkertijd zullen steeds meer mensen vragen naar nieuwe producten. Er moet dus effectiever en efficiënter gewerkt gaan worden en dat kan niet zonder industrie 4.0 met ingenieurs die nieuwe, effectieve en efficiënte producten en installaties kunnen maken.”

Is het voor bedrijven gemakkelijk om mee te gaan in deze transitie?

“Dit is voor ieder bedrijf anders. Er zijn niet altijd de financiële middelen om de digitalisering in automatisering in werking te zetten. De overheid heeft hierin een groot aandeel om hier (financieel) aan bij te dragen. Ik ben dan ook een groot voorstander van een minister van digitalisering. Zodra de digitalisering wordt doorgepakt neemt ook de kwetsbaarheid toe. Om cyber security te kunnen blijven garanderen is er regie nodig. Op dit moment onderschat de overheid nog echt de gevolgen voor onze economie door het tekort aan ingenieurs.”

Wat voor gevolgen heeft het tekort voor onze economie?

“Nederland is een kennisland en exporteert veel producten middels haar kennis. Gaan we niet vooroplopen in de digitalisering van automatisering en daardoor anders naar processen kijken, die veel effectiever en efficiënter kunnen worden, dan kunnen we ook onze kennisproducten niet meer exporteren. Grote Nederlandse ingenieursbedrijven werken niet voor niets over heel de wereld. Blijven we investeren in onze ingenieurs dan blijven we een kennisland en kunnen we andere (productie)landen, als China, blijven helpen.”

Hoe kunnen we zorgen voor meer ingenieurs?

“Allereerst door meer aandacht te besteden aan de ingenieur. Ook het afgelopen jaar hebben ingenieurs op de achtergrond ontzettend veel gedaan om de coronacrisis te bestrijden, zonder dat iemand dat wist. Daarnaast is de beloning die ingenieurs krijgen voor hun werk opvallend laag, wanneer je dat vergelijkt met bijvoorbeeld advocaten of doctoren. Ingenieurs zijn trots op hun vak, maar zijn tegelijkertijd bescheiden. Die bescheidenheid zou iets minder mogen zodat er meer aandacht naar het vakgebied gaat. Tegelijkertijd gaat er al veel onderzoeksgeld richting de universiteiten en dat is ontzettend goed, maar ook daarin kunnen nog stappen worden gemaakt. Wat ik ook graag zou zien is het verplicht stellen dat ingenieurs om de zoveel tijd laten zien dat zij iets goed kunnen. Waar advocaten en doctoren om de zoveel tijd moeten worden  bijgeschoold, zou dat ook voor ingenieurs het geval moeten zijn. De automatisering gaat immers zo hard, dat de ontwikkelingen bijna niet meer bij te benen zijn.”

Wat is het aandeel van ingenieurs in de klimaatdoelstellingen?

“De klimaatdoelstellingen gaan al gauw over de CO2-uitstoot en het stoppen van fossiele brandstofvoorzieningen. Daar is niets mis mee, maar het ontwikkelen van alternatieven, zoals een windpark, duurt vaak jaren. Er zou dan ook veel meer gestuurd moeten worden op het verminderen van het verbruik van energie. Juist door automatisering en de industrie 4.0 kan er veel efficiënter geproduceerd worden. Door het proces anders in te richten kan er ook minder energie worden verbruikt. We moeten zeker niet stoppen met het verduurzamen van onze samenleving, maar ook kijken naar hoe we minder energie kunnen gebruiken is belangrijk. Op deze manier komen we op een efficiëntere manier dichterbij de klimaatdoelen.”

Ingenieurs zijn dus onmisbaar in onze toekomst?

“Zeker. Het tekort zien we in de praktijk al duidelijk terug. En al in een vroeg stadium, op onder andere de middelbare scholen, wordt er al gepoogd om meer ingenieurs te verwerven. Maar de klimaatdoelstellingen moeten worden gehaald en de samenleving vergrijst. Dit zorgt ervoor dat er sneller en efficiënter gewerkt moet worden. En alleen met ingenieurs die de digitalisering van de automatisering kunnen realiseren gaan we dit behalen.”