Nederland jaagt zijn eigen industrie weg. Deze harde conclusie klinkt door in de boardrooms van technologiebedrijven, waar directeuren moeten kiezen tussen vestigingen in eigen land of goedkopere alternatieven net over de grens. De kosten voor grootverbruikers van elektriciteit in Duitsland zijn de helft van die in Nederland. Tegelijkertijd lopen bedrijven vast in regeldruk en trage vergunningen. Het speelveld is compleet uit balans. Het gevolg? Van kartonfabrieken tot chemische reuzen – de industriële uittocht is begonnen.

FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, slaat alarm. Voorzitter Theo Henrar ziet dagelijks hoe de 2.100 leden van zijn organisatie worstelen met een systeem dat de industrie wegjaagt in plaats van koestert.

Waardeketens onder vuur De problemen raken niet alleen individuele bedrijven. De technologische industrie is sterk verweven in complexe waardeketens, waarbij grote spelers zoals ASML afhankelijk zijn van zo’n 1.600 toeleveranciers. Wanneer kleinere toeleveranciers ophouden door hoge kosten of onzeker beleid, komt de hele keten in gevaar. “Grote bedrijven kunnen simpelweg niet zonder hun toeleveranciers”, waarschuwt Henrar. “Het begint met metaal, dan elektro, dat zit in álles: van machines tot medische apparaten. Als schakels wegvallen, valt het hele systeem stil.”

Deze afhankelijkheid wordt extra nijpend door geopolitieke ontwikkelingen. “Volgens de ERT (European Round Table for Industry) is de Chinese industrie van 2001 tot 2021 gegroeid van minder dan 10% naar 28% marktaandeel wereldwijd, terwijl de Europese industrie tegelijkertijd terugviel van 21% naar 14,5%. Daarnaast hangt Nederland aan het infuus voor zeldzame aardmetalen en kritieke grondstoffen.”

Cybersecurity en AI Deze kwetsbaarheden benadrukken de noodzaak van innovatie. Slim gebruik van data, kunstmatige intelligentie en quantumtechnologie kan een antwoord bieden. Maar met de toenemende digitalisering en geopolitieke spanningen nemen ook de cyberdreigingen toe. Bedrijven uit de achterban krijgen dagelijks tienduizenden hackpogingen te verwerken, en deze problematiek staat in elke boardroom tussen de topprioriteiten. “We zitten al in een hybride oorlog”, stelt Henrar. “We hebben interstatelijke actoren die bij bedrijven proberen binnen te komen, vaak via de toeleveranciersketen.”

FME neemt hierin verantwoordelijkheid. Henrar is momenteel covoorzitter van de Cyber Security Raad, waar overheid, bedrijfsleven en wetenschap samenwerken aan oplossingen. Daarnaast organiseert FME voorlichtingsactiviteiten voor leden en werkt daarin samen met de verantwoordelijke ministeries en toezichthouders. Bijzondere aandacht gaat uit naar de kleinere bedrijven in de ketens. “Een aanval kan beginnen bij een klein bedrijf en vervolgens een groot bedrijf raken, dat wil je altijd voorkomen”, aldus Henrar.

Europa als redding De oplossing ligt volgens FME in een fundamenteel andere aanpak: minder nationale eigenzinnigheid en meer Europese samenwerking. Nederland blinkt uit in Europese retoriek, maar voegt vervolgens nationale koppen toe aan Europese wetgeving, wat het speelveld scheeftrekt. “Nederland moet meer aansluiten bij het beleid van Duitsland, dat samen met Frankrijk de motor van Europa is”, stelt Henrar.

De technologische industrie heeft alle ingrediënten om succesvol te zijn: uitstekend onderwijs, sterke universiteiten en een traditie van innovatie die teruggaat tot grondleggers zoals Philips. Wat ontbreekt is politieke moed om keuzes te maken en te investeren in de toekomst. Ook de stikstofproblematiek houdt uitbreiding tegen. FME pleit daarom voor de oprichting van een nationale investeringsbank, ingebed in Europese samenwerking.

Tijd voor actie Het momentum voor verandering groeit. Bedrijven willen de duurzaamheidsagenda uitvoeren, maar binnen een Europese context. De technologische sector ontwikkelt innovaties voor slimme energiemetering en medische technologie die volgens Gupta Strategists de potentie heeft om 110.000 zorgmedewerkers vrij te spelen. Maar dit vereist wel politieke daadkracht en langetermijnvisie. De industrie levert 20% van het bbp en de bestbetaalde banen. “Dus ontsluit het potentieel van Nederland”, concludeert Henrar.