Het is 1818 en Nederland ‘staat in brand’. Napoleon heeft ons land als ‘Koninkrijk der Armen’ achtergelaten. De sociaal bewogen generaal Johannes van den Bosch komt als redder in nood met een ambitieus plan om de armoede in ons land te bestrijden door het stichten van landbouwkoloniën.

De Proefkolonie Frederiksoord

Dit is het begin van de invloedrijke geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid. Als eerste wordt de Proefkolonie Frederiksoord opgericht. Op deze plek in Zuidwest-Drenthe staan 52 boerderijtjes klaar om de arme stedelingen te ontvangen. Hier kunnen ze op werk en onderdak rekenen in ruil voor arbeid op het land. Als snel volgen ook Wilhelminaoord en Willemsoord.

De kinderen in deze Vrije Koloniën gaan verplicht naar school en er is een eigen ziekenfonds. Er komen kerken, winkels, scholen en zelfs rustoorden. Met deze sociale voorzieningen loopt de Maatschappij van Weldadigheid 80 jaar vooruit op de rest van Nederland en wordt daarmee beschouwd als de bakermat van onze verzorgingsstaat.

Kolonie Veenhuizen

Midden in het veen liet Van den Bosch drie gestichten bouwen voor weeskinderen, landlopers en bedelaars. Zij werden hier verplicht naartoe gestuurd om te worden ‘verpleegd tot een beter bestaan’. Waar de bewoners van de Vrije Koloniën uitzicht hadden om als goede burgers terug te keren in de samenleving was die hoop er in de Onvrije Kolonie niet.

Historische musea

In het nieuwe museum De Proefkolonie in Frederiksoord ontdek je het ontstaan van de Koloniën van Weldadigheid. Stap binnen in de stadse achterbuurten van toen. Ruik de armoede en voel de ellende van destijds. Op deze unieke historische plek treed je in de voetsporen van de eerste vijf kolonistengezinnen die in 1818 op het Drentse platteland een nieuwe toekomst vonden. Ervaar hun onvergetelijke verhaal via een unieke multimediale tijdreis. Een belevenis voor jong en oud.

In het museum is ook het Tourist Info Punt en het digitale Kolonie Informatie Punt. Hier ontvang je alle mogelijke informatie over de Koloniën van Weldadigheid, zijn gratis routes verkrijgbaar en zijn souvenirs en boeken te koop. 

Straffen van vroeger en nu

Misdaad en straf zijn van alle tijden. Maar de manier waarop we straffen, is door de eeuwen heen flink veranderd. Weet jij hoe een gevangenis er vroeger uitzag? En hoe men omging met gevangenen? In het Gevangenismuseum in Veenhuizen ontdek je alles over straffen van vroeger én nu. Maak kennis met vijf personen die een misdaad hebben begaan en volg hen tijden hun arrestatie, veroordeling en gevangenschap.

 
Een aanrader is een rondrit door Veenhuizen in een echte boevenbus. Iedere woensdag- en zondagmiddag en in de schoolvakantie dagelijks, kan onder begeleiding van een ervaren gids een verrassende rit gemaakt worden.

Nu ruim 200 jaar later zijn de sporen van het gedachtegoed van Johannes van den Bosch nog altijd terug te vinden in het landschap en een verscheidenheid aan monumenten vertellen een uniek verhaal. Niet voor niets zijn de Koloniën van Weldadigheid in de zomer van 2021 uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed.

Wandel langs de geschiedenis 

Loop de Monumentenroute.Het is fantastisch om de Koloniën van Weldadigheid wandelend te verkennen. Ga op ontdekkingstocht en zie de ambtenarenhuisjes, het koloniekerkje, de mandenmakerij en de tuinbouwschool. Meer dan 30 monumenten in Frederiksoord en Wilhelminaoord vertellen het unieke verhaal. Wanneer je de Monumentenroute loopt hoef je geen monument te missen. Een ‘must’ voor iedereen die de bijzondere geschiedenis van 200 jaar geleden wil ontdekken. 

 
Fietstip! Van Bajes tot Bajes: Geen straf deze boeiende route 

Deze indrukwekkende fietsroute [66 km] brengt je van Appelscha naar het monumentale Veenhuizen. Onderweg fiets je door het prachtige natuurgebied van het Nationaal Park Drents-Friese Wold en het Fochteloërveen. Cultuur en natuur komen hier samen! 

De leukste tips! 

• Bezoek het Koloniehuisje en Kolonieschooltje 
• Iedere zondag rijdt de Kolonietram 
• Volg de luistertocht met Philip Freriks door de Proefkolonie
• Maak een rondrit met de Elektrische Kolonie Express. 
• Kom struinen in De Tuinen van Frederiksoord. 
• Beleef de Virtual Reality Experience 
• Loop de audiotour ‘Op Paupervisite’. 
• Volg de luistertocht van Suzanna Jansen door het Pauperparadijs. 
• Ontdek Veenhuizen met gids Peter Bos.