Errit Bekkering, business development manager bij de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) vertelt hoe hij betrokken is bij de ontwikkeling van een ecosysteem voor groene chemie: “Het doel van de samenwerking binnen het Noord-Nederlands chemiecluster is de groene economie versnellen en de chemische sector in de regio wereldwijd op de kaart zetten. We denken hierbij in ketens en wat er daarbij nog meer kan en wat er nog mist. Er liggen plannen om te zorgen dat de chemie in de regio in 2050 CO2-neutraal is en een positief ecologisch effect heeft op de samenleving.”

Er zijn verschillende initiatieven en ontwikkelingen binnen de sector die bijdragen aan de realisatie van die doelstelling. “Bijvoorbeeld elektrificatie van de industrie, gebruikmakend van offshore wind, en de inzet van waterstof als molecuul en als grondstof en, meer algemeen, groene grondstoffen zoals suikers. Maar ook de trend van digitalisering heeft een effect op hoe we in de chemie groener kunnen werken, processen kunnen optimaliseren en vergaand energie kunnen besparen. Hier is ook de link te leggen met de maakindustrie en industrie 4.0.” Bekkering benoemt verder hoe doorslaggevend ontwikkelingen in materiaal en het gebruik ervan kunnen zijn in het kader van verduurzaming; lichter, sterker, minder doorlaatbaar en heel belangrijk, recyclebaar. 

De chemie heeft daarmee aan de achterkant veel raakvlakken met andere toepassingen in allerlei industrieën. Chemie is overal. Dit onderstreept ook het belang van vergroening van de chemie. “Juist door de overlap van onderwerpen met diverse partijen, creëer je een speelveld waarin we elkaar kunnen versterken. Wij kunnen ook andere industrieën meenemen in de groene transitie.”

En dat is nodig, want er zijn genoeg beren op de weg te vinden ten aanzien van maatschappij-brede verduurzaming. “Het lastige van de transitie die we willen maken is dat je de concurrentie aan moet gaan met de gevestigde orde van de afgelopen honderd jaar, namelijk: fossiele grondstoffen. Als niet alle (maatschappelijke) kosten worden meegenomen dan verlies je de concurrentiestrijd op korte termijn. Op de langere termijn is er echter geen alternatief. Het is daarom belangrijk dat we nu bijvoorbeeld al zoveel mogelijk een fictieve CO2-beprijzing meenemen bij investeringsbeslissingen om inzicht te krijgen in daadwerkelijke maatschappelijke kosten voor een andere concurrentie. Dit vraagt van bedrijven dat zij ook verder kijken dan slechts concurrentie hier en nu.”

Het sluit aan bij een veel voorkomend maatschappelijk probleem in dit kader, namelijk het probleem van korte termijn denken. “Chemie heeft juist wel lange termijn gedachten en plannen. Maar men hikt ook aan tegen de risico’s. Je kunt je geld maar één keer uitgeven. Bedrijven hebben te maken met bestaande concurrentie en als voorloper stappen zetten in een andere richting betekent dat je een risico neemt. Je hoopt dan maar dat je, met name internationaal, andere partijen meekrijgt in de door jouw nieuw ingeslagen richting en je investering niet verloren gaat. Wet- en regelgeving zijn daarom cruciaal voor de transitie die we willen maken.”

Het leidt soms tot frustratie: “Het is vervelend als dingen economisch en technisch kunnen, maar nog niet gebeuren. Technisch kan er van alles. Het heeft allemaal met visie te maken. Uiteindelijk denk ik dat bedrijven en burgers samen bepalen welke koers we gaan varen. De industrie kan namelijk niet alleen de transitie in kannen en kruiken krijgen, maar heeft de burgers nodig. Hoe snel dat gaat is speculeren.”