“Mag het licht uit?” Ik moest aan dit liedje van De Dijk denken, toen eind oktober tijdens de jaarlijkse Nacht van de Nacht mensen in het donker gingen varen door het Friese natuurgebied Het Houtwiel, wandelen in het buitengebied van het Brabantse Best en fietsen over de Erasmus-brug in Rotterdam. Het is een melodie die goed past bij het doven van de verlichting door vele gemeentes, bedrijven en mensen thuis. Ze vroegen hiermee om aandacht voor lichtvervuiling en energiebesparing. Het viel vrijwel samen met de nieuwe radio- en tv-spotjes van de landelijke besparingscampagne ‘Zet ook de knop om’ en de start van de Nationale Klimaatweek. Al deze aandacht voor klimaat én energie is hard nodig. 

Vanwege stijgende energierekeningen en steeds extremere gevolgen van klimaatverandering gaan oude gewoontes overboord. Na decennia van stilstaan, moeten we in korte tijd een enorme transitie door. Vanwege de oorlog in Oekraïne is de noodzaak nog groter om af te kicken van fossiele energie, met name van gas uit Rusland. Dit vraagt om actie van iedereen in ons land. 

Neem Aïcha Raqibi, die ouderen in Rotterdam-West te hulp schoot. Ze hoorde van de energiebox van de gemeente Rotterdam – met tochtstrips, ledlampen en een waterbesparende douchekop. Aïcha regelde met hulp van drie andere vrouwen dat gemeentemedewerkers deze energieboxen kwamen uitdelen op drie ouderencomplexen in Oud-Mathenesse-Witte Dorp. Ruim driehonderd ouderen besparen nu makkelijker energie. 

Of neem de FIXbrigades, die bespaarmaatregelen uitvoeren bij mensen die in energiearmoede leven. Bijvoorbeeld door het plaatsen van tochtstrippen, kitten van kieren en installeren van ledlampen en waterbesparende douchekoppen. Dit levert een substantiële energiebesparing op van 300 tot wel 1.200 euro per jaar per bewoner. Na te zijn ontstaan in Amsterdam helpen de FIXbrigades binnenkort ook op andere plaatsen in Nederland huishoudens met energiebesparende maatregelen. 

Ook bedrijven kunnen veel besparingswinst boeken. Vaak staan in winkels, horeca en bedrijfshallen de deuren open terwijl de verwarming aan staat. Horeca kan energie besparen door dekens en warmtekussens neer te leggen voor klanten in plaats van warmtelampen en terrasverwarmers te gebruiken. Bedrijven kunnen energie besparen door deuren te sluiten of een luchtgordijn te installeren. Dat kan ook door te isoleren. Zo voorkomen ze onnodig warmteverlies. Veel van de investeringen voor isolatie zijn binnen vijf jaar terug te verdienen. 

De huidige situatie vraagt van iedereen om energie te besparen. Ondertussen grijpt de overheid in om mensen niet in de kou te laten staan. Na de verlaging van de energiebelasting en compensatie voor de energierekening, komt er een tijdelijk prijsplafond om energie betaalbaar te houden. 

Energiebesparing is niet voldoende. De huidige crisis vraagt om versnelling van de energietransitie en om een overstap naar groene energie, bijvoorbeeld via zonnepanelen. Nederland heeft zonne-energie écht omarmd. Wereldwijd zijn we tweede als het gaat om opgewekte zonne-energie per hoofd van de bevolking. In Europa zijn we koploper. Door die populariteit is de techniek ook steeds efficiënter, waardoor we per zonnepaneel steeds meer elektriciteit kunnen opwekken en de kosten flink gedaald zijn. Lokaal sluiten ook steeds meer mensen zich aan bij een energiecoöperatie om gezamenlijk panelen op hun daken te leggen. 

Om de omslag te maken, hebben we iedereen in Nederland nodig – om aan te haken bij de groene beweging die overal in ons land hard aan de slag is om ons klimaat te redden, van mensen tot aan bedrijven en medeoverheden. Het kabinet investeert in zonne- en windenergie. Daarnaast stimuleren we waterstof als groene energie van de toekomst. Bedrijven en medeoverheden doen en denken mee, zoals je ook kunt lezen in deze special over de energietransitie. Zo omarmen we samen de energietransitie, om versneld de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Of om in de woorden van De Dijk-zanger Huub van der Lubbe te spreken: 

“Mag het licht uit, als ik je in mijn armen sluit?” 

Rob Jetten, 

Minister voor Klimaat en Energie van Nederland