Chris Bruijnes, directeur van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) kent de uitdagingen waar de thuiswinkelsector voor staat. Hij verwijst naar het brancheplan van Thuiswinkel.org om verpakkingen te verduurzamen en de vorderingen die daarmee afgelopen jaren zijn gemaakt. Maar de praktijk is weerbarstig: over-verpakkingen of pakketten die voor de helft met lucht zijn gevuld, komen nog veel voor. Tot ergernis van consumenten. In onderzoek van brancheorganisatie Thuiswinkel.org gaf 64 procent van de consumenten hierover aan ontevreden te zijn.

“De e-commerce maakt al enkele decennia een enorme groei mee, die door corona nog extra is aangewakkerd. Er zijn héél véél kleine webwinkels bijgekomen, maar de markt wordt gedomineerd door enkele grote aanbieders”, overziet Bruijnes. “Daar doen inmiddels veel nieuwe technologieën hun intrede op producten zo goed mogelijk op maat verpakken. Met speciale apparatuur worden producten gescand om het juiste formaat doos te bepalen. Zulke machines worden echter pas aangeschaft als de bestaande verpakkingslijnen kunnen worden afgeschreven en aan vervanging toe zijn.”

“Totdat die oplossing er is, blijft het risico groot dat veel lucht wordt verpakt en voor de bescherming van de artikelen vulmateriaal moet worden gebruikt. Dat is vaak plastic of piepschuim, dat helemaal níet goed recyclebaar is. Ook hier zien we echter dat steeds vaker wél goed recyclebare verpakkingsmaterialen worden ingezet”, aldus Bruijnes. Ook de bezorgers van de pakketten nemen initiatieven om ervoor te zorgen dat pakketten op maat worden gemaakt. “Want dan passen er veel meer in hun busje. Het is goed om te zien dat verschillende partijen uit de keten – van de producent en verpakkingsleverancier tot en met de koerier en de consument - met elkaar in gesprek gaan en samen kijken hoe ze de keten zo efficiënt mogelijk kunnen maken.”

Bruijnes noemt de ontwikkeling van herbruikbare verzendverpakkingen een van de kansrijke opties. “Het is een beginnende markt, waar al veel innovaties te zien zijn én lessen geleerd. Onze Community of Practice voor herbruikbare verpakkingen hield hier onlangs een webinar over. De conclusie was dat er geen ‘one size fits all’ concept is. Maar je zou een verpakking leeg weer mee moeten kunnen geven aan de bezorger. Dat is weliswaar makkelijker gezegd dan gedaan, maar voor logistieke en andere vraagstukken, bijvoorbeeld over schoonmaak en hygiëne, zijn oplossingen te bedenken. Wij kennen verschillende start-ups die daar graag mee aan de slag gaan.” 

Herbruikbare verzendverpakkingen zijn een kansrijke strategie voor de lange termijn, maar de branche kan daar niet lijdzaam op wachten, meent Bruijnes. Kansen voor de korte termijn liggen bijvoorbeeld in het gebruik van goed recyclebaar (mono) materiaal en de toepassing van gerecyclede content in nieuwe verpakkingen. 

Terecht, aldus de KIDV-directeur, staat verduurzaming van verpakkingen hoog op de agenda van online winkels. In de top vijf van duurzame strategieën staat deze zelfs op de tweede plaats, na CO2-reductie. “Ze willen én moeten ook wel, willen ze de gunst van de klanten niet verspelen. “Ook consumenten hebben overigens een aandeel in de keten”, vindt Bruijnes. “Zij willen hun bestelling snel en heel thuis bezorgd krijgen. De verpakking zien ze als bijzaak, maar ze irriteren zich wel aan de hoeveelheid en de loze ruimte. Dat zij daar kritisch op zijn, is goed. Dit zorgt er voor dat producenten in beweging komen. Maar het gemak waarmee mensen spullen retour sturen, wat ook mogelijk wordt gemaakt doordat webshops dat kosteloos maar blijven aanbieden, mogen consumenten zich best aantrekken. Behalve dat het voor extra transportbewegingen zorgt, worden veel geretourneerde producten afgekeurd en als afval afgedankt. Zulk productverlies heeft een veel hogere milieu-impact dan lucht of plastic in de verpakking. Het is altijd de vraag of consumenten in de praktijk bereid zijn een extra inspanning te leveren, zoals statiegeld betalen of naar een ophaalpunt gaan.”

Maar de webwinkels hebben volgens Bruijnes zeker ook zelf nog verschillende barrières te nemen, op het punt van retourlogistiek en consumentengemak bijvoorbeeld. “Ze zijn gemotiveerd en zetten zich in voor een duurzame verpakkingsketen. Andere partijen binnen die keten kunnen daarbij helpen. Een consument kan nog zo netjes zijn karton in de oud-papierbak doen, maar wanneer de gemeente de container niet op tijd leegt en karton daardoor op straat in de regen belandt, dan is het verloren voor de recycling. Ook de vermindering van het ompakken (een doos om een doos) én dus meer eisen stellen aan retourzendingen, helpen bij een duurzaam verpakkingsproces. Vanaf het ontwerp tot en met de verwerking tot afval.”

Chris Bruijnes,

Directeur van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV)