Ongeveer acht jaar geleden is gestart met de ontwikkeling van een hersenchip, een visuele prothese, om mensen die door een ongeluk of ziekte blind zijn geworden, een deel van hun zicht weer terug te geven. “Door een bril met camera aan te sluiten op het gedeelte van de hersenen waar we mee zien, de visuele hersenschors, kunnen we deze mensen weer een vorm van zicht terug geven”, vertelt Pieter Roelfsema, directeur van het Herseninstituut en onderzoeksleider van de groep Visie en cognitie. “In de hersenschors zit een soort kaart van de buitenwereld opgeslagen. Door het stimuleren van één hersencel op de juiste plek in dat hersengebied neemt iemand een lichtpuntje waar op diezelfde plek in het gezichtsveld. Wij hebben recent als eerste onderzoeksgroep in de wereld meer dan duizend elektrodes gebruikt. Wanneer de hersencellen als een soort ‘lampjes’ gaan branden door de elektrische stimulatie met elektroden, kan men meerdere stippen zien. Net als bij een matrixbord langs de snelweg zie je een stip als er één lampje brandt. Met het juiste patroon kun je een letter of woord zien. Zo kunnen vormen en contouren zichtbaar gemaakt worden van de buitenwereld. Hiermee krijgen blinden ongeveer twee procent van hun zicht weer terug. Dat lijkt niet veel, maar voor iemand die blind is, is dat een grote stap. Het zou betekenen dat iemand die blind is weer zelfstandig kan lopen over straat of mensen en gezichten kan zien en herkennen.” 

Een patiënt in Spanje heeft via een operatie inmiddels de eerste visuele prothese mogen ontvangen. Roelfsema: “Een fantastische mijlpaal, maar wat mij betreft gaat het niet snel genoeg. Ontwikkelingen kosten nu eenmaal tijd en geld en er zijn nog een aantal problemen die we moeten tackelen. De chip bevat heel veel elektroden, oftewel ‘draadjes’. En op den duur raken die ingekapseld door bindweefsel. Na een aantal jaar werkt de visuele prothese daardoor niet meer. We zijn dus hard op zoek naar een manier om te voorkomen dat er bindweefsel rondom de draadjes ontstaat. Op dit moment onderzoeken we een soort kunststof, polyamide, waar je een elektrische verbinding op kunt maken. Dit is heel erg dun en heel flexibel en het lijkt erop dat we daarmee het bindweefselprobleem kunnen voorkomen. Een andere grote uitdaging is om de chip wireless te maken. Hiervoor werken we samen met de TU in Eindhoven waar state of the art elektrotechniek aanwezig is. Zij zijn een belangrijke samenwerkingspartner voor ons project. We willen het liefst zo min mogelijk draden in het brein en de wireless innovatie gebruiken voor ons medische product, want draadjes in het brein kunnen infecties geven en dat willen we voorkomen.”

De visuele prothese is nu bij één persoon geplaatst, waardoor veel informatie is verkregen. “Nu is het belangrijk dat we de uitdagingen tackelen. Hiervoor zoeken we onder andere contact met andere disciplines en willen we de prothese bij zoveel mogelijk mensen kunnen gaan testen. Zo krijgen we nog meer informatie en kunnen we vervolgens een CE keurmerk aanvragen zodat het echt als een erkend product op de markt kan worden gebracht.” Om dit voor elkaar te krijgen is er meer geld nodig voor onderzoek en ontwikkeling. “We hebben zes miljoen nodig om blinden weer te kunnen laten zien. Wat mij betreft kan deze ontwikkeling niet snel genoeg gaan. Het zou fantastisch zijn om zoveel mogelijk blinden een klein deel van hun zicht terug te kunnen geven. We maken vaak de vergelijking met de ontwikkeling van het cochleair implantaat (om doven weer te laten horen). Dit leek ook eerst onmogelijk, maar nu zijn er al 600.000 mensen met deze implantaat. Dit willen we ook voor blinde mensen kunnen betekenen!”

www.bringinsight.nl