Vandaag precies een maand geleden was het Wereld Toiletdag. Een dag, gesteund door de Verenigde Naties, om stil te staan bij het belang van een schoon toilet. Een dag om stil te staan bij het feit dat 2,4 miljard mensen wereldwijd niet beschikken over normale sanitaire voorzieningen en dat 800.000 jonge kinderen per jaar sterven aan diarree. Confronterende cijfers, maar voor de gemiddelde Nederlander een ver-van-mijn-bed-show. Toch? Dat valt tegen. Het vinden van een (schoon) toilet is voor Nederlandse buikpatiënten een dagelijkse martelgang. Sterker nog, volgens de directeur van de Maag Lever Darm Stichting, Bernique Tool, blijft een op de vier buikpatiënten regelmatig thuis, uit angst geen toilet te vinden. Maar te weinig toiletten is niet het grootste probleem voor Tool. Het is slechts een symptoom van iets waar ze constant tegenaan loopt, namelijk dat er heel weinig kennis en bewondering is over de spijsvertering als geheel. “Wat betekent het voor je, hoe fundamenteel is het, hoe kun je er op sturen, wanneer trek je aan de bel? Poep is daar slechts het laatste, maar zeker niet onbelangrijke, onderdeel van. Je ontlasting geeft namelijk belangrijke signalen.”

Maar als je kijkt naar hoeveel er wordt gesproken over gezondheid, over wat goed voor je is, dan is het antwoord toch: veel?

“Er wordt wel over voeding en gezondheid gesproken, maar niet wat dit voor jou kan betekenen. Veel meer mensen zijn bezig met voeding, maar echte bewustwording van het stelsel, de unieke samenwerking tussen slokdarm, maag, lever, alvleesklier en darmen, ontbreekt. Kortom: wat dit stelsel met dat voedsel doet, hoe cruciaal en hoe persoonlijk dat is, dat mis ik.”

Waar zouden we het dan over moeten hebben?

“We willen ervoor zorgen dat men zich bewust wordt dat eten er niet is om je buik te vullen, maar om je vitaliteit te voeden. En we willen dat je als je buikklachten hebt, je die serieus neemt. Want als je er vroeg bij bent, kan je voorkomen dat levens onherstelbaar worden beschadigd. Dat begint al door bij te houden wat je eet en welke impact dat op je heeft.  Geeft het me energie? Of heb ik last van mijn buik?”

En wat zijn dan echt aandachtspunten?

“Lekker puur eten. Verse groente, vers fruit. Je ziet heel veel aandacht voor suikers en zout in bewerkte producten, maar als je gewoon lekker zelf kookt, met verse producten, dan kun je zelf kiezen wat en hoeveel je erin doet.”

Klinkt goed, maar dat is niet voor iedereen betaalbaar. 

“Het begint met de bewustwording dat een stukje kabeljauw gezonder is dan een stukje vlees. En dat je ook minder vlees kan eten. Er is een relatie aangetoond tussen de inname van bewerkt en rood vlees en het ontstaan van darmproblemen en darmkanker in het bijzonder. Dat moet je eerst weten, voordat je ernaar kan handelen. Ik zou het liefst zien dat je in plaats van restaurants waar je onbeperkt spareribs kan eten restaurants zou hebben waar je onbeperkt groente kan eten.”

Meer dan één op de tien mensen heeft last van het prikkelbare darmsyndroom. Hun klachten worden echter lang niet altijd onderkend. Is onze consumptie een reden voor deze grote aantallen?

“Ernstige buikklachten kunnen een leven enorm ontregelen en voor een groot deel kan consumptie klachten verminderen. Maar het gaat verder: het is leefstijl in het algemeen. Als je goed voor jezelf zorgt, voldoende rust neemt en goed beweegt dan heeft dat een positief effect op je spijsvertering. En andersom: als je spijsvertering goed werkt, dan heeft dat een positief effect op je vitaliteit. Dat noemen we de buik-breinlijn en die is heel belangrijk. Daarom zijn we met de samenwerkende gezondheidsfondsen een heel traject gestart met de titel Gezonde Generatie 2040. Dat lijkt op de alliantie Rookvrije Generatie, maar dan breder, op leefstijl. Bewegen, niet roken, gezonde voeding, voldoende slaap. Ongezond gedrag heeft nu vaak positieve associaties, het wordt als leuk of gezellig gezien. Wij willen dat, net als bij het roken, keren. Een gezonde leefstijl moet de norm worden voor de nieuwe generatie.”

Is het idee dan gezond goedkoper maken of ongezond duurder?

“Dat maakt me niet zoveel uit, het zou allebei moeten gebeuren. Het prijsmechanisme werkt, maar wel tot een bepaalde hoogte. Dus moet je daarnaast voor elkaar krijgen dat mensen liever die gezonde keuze maken, dat ze het zélf willen. Daarvoor is een cultuuromslag nodig, die we nastreven met de Gezonde Generatie 2040.”

En hoe doen we dat?

“Wat ik daar een leuk voorbeeld voor vindt, is de vlogger Kalvijn, die regelmatig een rauwe, rode paprika eet. Wat blijkt? Jongeren nemen dat over. We hebben meer van dat soort voorbeelden nodig. Je wilt dat dat hip wordt, dat jongeren dit soort vloggers gaan volgen, ook in gedrag.”

Kan e-health bijdragen aan zo’n cultuuromslag?

“Bij de bewustwording zeker. Het ultieme daarin zou natuurlijk een smart toilet zijn, die jou kan vertellen wat de staat van jouw ontlasting, en dus maag, darm en lever, is. Een futuristisch idee, maar eigenlijk helemaal niet zo gek.”

En wat minder futuristisch?

“Een coachende app bijvoorbeeld voor buikpatiënten, zoals MijnIBDcoach, waarin je kan bijhouden wat je eet, hoe je je daarbij voelt, welke medicatie je neemt en hoe je onstekingswaarden zijn. Die kan dan uitgelezen worden door je huisarts of zorgverlener, zodat die snel kan signaleren of het goed gaat met jouw maag, darm en lever. De arts kan je op afstand helpen met snel advies. Het is bewezen effectief.”

Tot slot: staat de medische wereld hiervoor open?

“Jazeker. Het is de beweging die je in de maatschappij ziet op medisch vlak: dat je als patiënt het gesprek aangaat en dat de arts de coach is. Ik denk dat e-health heel specifiek voor buikpatiënten goed werkt. Als je iets aan je hart hebt, ga je wel rap naar het ziekenhuis. Heb je last van je spijsvertering, dan lijkt die urgentie er veel minder. Terwijl het wel heel fundamenteel is. Met e-health kun je veel makkelijker en toegankelijker bijhouden hoe het met je ontlasting gaat. En kunnen artsen dus veel vroeger signaleren als er iets mis is. Vaak van levensbelang. Letterlijk.”