Met centrifugetechnologie worden in Almelo al ruim 30 jaar isotopen verrijkt voor medische, industriële en onderzoekstoepassingen. De vraag naar medische isotopen is de laatste jaren enorm gestegen. Martijn: ‘’Wij zitten helemaal aan het begin van de medische productieketen, waarbij we de initiële grondstoffen en belangrijkste ingrediënten maken die uiteindelijk uitmonden in een therapeutische of diagnostische behandeling in het ziekenhuis.’’

Maatschappelijke betrokkenheid Zo’n dertig jaar geleden waren ze vooral bezig met het verrijken van uranium en het verbeteren van de centrifugetechnologie en technische aspecten. Op een gegeven moment kregen ze de vraag of ze er ook iets anders mee zouden kunnen doen, waarna een aantal wetenschappers ermee aan de slag zijn gegaan.

Gebundeld worden de centrifuges overigens een cascade genoemd, wat enorme installaties zijn die moeilijk te verplaatsen zijn. Martijn vertelt dat het feitelijk de reden is dat ze nooit meer weggegaan zijn uit Almelo, waar hun Nederlandse vestiging staat. ‘’Het medische is voor ons altijd interessant geweest, niet alleen vanuit bedrijfsbelang, maar ook voor onze bijdrage aan de maatschappij en het goede willen doen door onder andere het ontwikkelen van nieuwe behandelmethodes.’’

Verschillende stappen De welvaart groeit en de behoeften aan hun methodes ook. Denk aan een groeiend aantal nare ziektes, maar ook aan nieuwe toepassingen die kunnen worden gebaseerd op zo’n stabiele isotoop. Ze willen zich ook verderop in de keten graag laten gelden, stelt hij. ‘’Het begint dus met die stabiele isotoop, maar verderop heb je een stap waarin deze een reactor ingaat en radio-actief wordt gemaakt. Daarna wordt deze radiochemisch behandeld om hem gereed te maken voor de laatste stap en komt de isotoop terecht bij de zogeheten Big Pharma, die deze gereedmaken voor behandelingen in het ziekenhuis."

Dat is echt een megastap, en maakt het voor de patiënt zoveel beter en minder belastend

Toegevoegde waarde Grofweg bestaan er dus vier stappen in de keten, waarbij Urenco Isotopes zich in eerste instantie vooral richt op de eerste drie. Omdat ze de eerste stap nu al zo goed kunnen uitvoeren, denkt Martijn dat ze zich in een unieke positie bevinden om de andere twee stappen ook voor hun rekening te nemen. ‘’We hebben een eigen R&D-afdeling die zich daar volledig op richt.’’ Daarnaast wil hij graag benadrukken dat ze dit in samenwerking doen met diverse andere instituten, universiteiten en bedrijven. ‘’Samen willen we ervoor zorgen dat de juiste behandelingen mogelijk gemaakt worden, door ook in die andere twee stappen van toegevoegde waarde te zijn.’’

Toepassingen Er zijn naast de bestaande handelsmethodes veel interessante nieuwe ontwikkelingen. Een daarvan is de Xenon-129 voor MRI’s die afwijkingen in longen laat zien, bij bijvoorbeeld long Covid. De MRI voor longen wordt hierdoor aanzienlijk beter. De patiënt ademt hierbij een bepaald gas in voordat de MRI wordt gemaakt. In dat gas zit verrijkt Xenon-129 wat in een bepaalde staat wordt gebracht, hyper-gepolariseerd genoemd. Beginstadia van verschillende aandoeningen of ziektes worden hierdoor veel sneller herkend. Een andere toepassing is Theranostics-behandelingen, een unieke combinatie van diagnostiek en therapie, mogelijk gemaakt met Koper-64 en Koper-67. Hier worden twee actieve ingrediënten bij de patiënt ingebracht, waarmee bijvoorbeeld een tumor bij prostaatkanker kan worden gelokaliseerd én tegelijk behandeld kan worden. ‘’Dat is echt een megastap, en maakt het voor de patiënt zoveel beter en minder belastend.’’

Rusland uitbannen Ze zijn wereldwijd al een grote speler, en zitten nu met hun medische producten op zo’n twee miljoen patiëntbehandelingen per jaar. Deze bestaan bijvoorbeeld uit brachytherapie, een vorm van radiotherapie waarbij een inwendige stralingsbron binnen of naast het gebied van de vereiste behandeling wordt geplaatst. Het product wordt uiteindelijk als staafje bij de patiënt ingebracht, maar het is eerst verrijkt in gasvorm en vervolgens omgezet in een metaal. Daar wordt vervolgens een klein staafje van gemaakt. Dat gaat in een reactor om geactiveerd te worden en nadat het aan een draad bevestigd is, wordt het middels een zogenaamde afterloader bij de patiënt ingebracht. Hiermee wordt geprobeerd om de tumor aan te pakken en uiteindelijk te laten verdwijnen.

Ze willen graag een betrouwbare westerse leverancier zijn van isotopen, en niet zonder reden. Als je kijkt naar de huidige infrastructuur, moet de westerse wereld momenteel helaas grotendeels vertrouwen op de levering van medische isotopen vanuit Rusland. ‘’Dat is geen sustainable situatie, zoals iedereen zal begrijpen, en het kan politiek gezien problemen opleveren. Het is eigenlijk pure noodzaak en het juiste om te doen.’’ verklaart hij stellig tot besluit.

Over Urenco Isotopes Urenco Isotopes verrijkt en verarmt al meer dan 30 jaar isotopen die gebruikt worden in de meest innovatieve toepassingen denkbaar. Ze zijn de enige westerse leverancier van deze producten.