Volop inzetten op werving van nieuw personeel, dat is vaak de reflex. Maar er ligt nog heel veel onderbenut arbeidspotentieel dat nú al in de zorg werkt, ziet Wieteke Graven van stichting Het Potentieel Pakken. "Er is een opmerkelijke mismatch in de zorg: er zijn enorme tekorten en tegelijkertijd is er veel belangstelling om meer uren te werken – mits onder goede voorwaarden. Daarnaast zijn er vooral vrouwen die in kleine contracten werken en vaker financieel onafhankelijk zijn. Wij willen de belemmeringen om meer te werken en dus te verdienen daarom aanpakken."

Om dat te realiseren is het belangrijk om met rooster- en HR-processen aan de slag te gaan, ziet Graven: “Ons zorgsysteem is geoptimaliseerd rondom die deeltijdnorm, met bijvoorbeeld diensten van vier uur per dagdeel. Wil iemand dan vier uur meer werken, dan betekent dat gelijk een extra 'shift' erbij. Roosters zijn zo vaak heel onhandig voor medewerkers. Maar door samen met werkgevers en werknemers rond de tafel te gaan zitten kun je het zo regelen dat contractuitbreiding wél mogelijk wordt. Het gaat er dus niet om dat mensen meer moéten werken, maar wel dat het voor degenen die dat al willen het makkelijk en aantrekkelijk gemaakt wordt.”

Maar kunnen we de personeelstekorten helemaal opheffen met het huidige personeelsbestand? "We moeten ook kijken hoe we groeiende zorgvraag kunnen beperken. Daar zijn mensen uiteindelijk ook het meest bij gebaat", vindt Lea Bouwmeester, voorzitter bij ICT & Health. Eén van de manieren om de zorg te ontlasten is technologische innovatie: zorg op afstand, e-consults, leefstijladvies maar ook bijvoorbeeld zorgrobots. Bouwmeester: "Vaak heeft digitalisering een kil imago, we willen vooral handen aan het bed. Maar voor patiënten is het vaak prettiger om te voorkómen dat ze in dat bed terechtkomen. En in sommige situaties is het juist fijn om geen medewerker maar een robot te laten helpen, bijvoorbeeld bij het douchen. Dat versterkt de regie van mensen en verbetert de kwaliteit van leven."

^{Foto: Lea Bouwmeester}

‘We moeten ook kijken hoe we groeiende zorgvraag kunnen beperken. Daar zijn mensen uiteindelijk ook het meest bij gebaat’

Digitalisering staat vaak nog in een slecht daglicht als het gaat om gebruiksvriendelijkheid. Bouwmeester: “Iedereen kent wel die inlogportalen waar je niks van snapt. Terwijl digitale zorg juist toegankelijk moet zijn. En dat kán ook. Maar dan moet je wel met een verse, nieuwsgierige blik aan de slag gaan. Dus geen nieuwe dingen bouwen in een verouderd, slecht werkend systeem maar samen met de mensen om wie het gaat oplossingen ontwerpen. Een mooi voorbeeld hiervan is een app die in de gehandicaptenzorg is geïntroduceerd. Patiënten kunnen zelf met een 'rode knop' op ieder moment een vraag stellen aan zorgverlener, ook in het weekend. We horen van mensen zelf dat ze daardoor meer gemoedsrust hebben, beter slapen en juist mínder de neiging hebben om te bellen met vragen.”

Om technologie nog veel beter en breder in te zetten is wel visie en ruimte nodig, vindt Bouwmeester: "Ruimte om te experimenteren en om te leren van mislukkingen. Onze neiging is vaak om te denken: we willen per se een medewerker naast het bed. Maar is dat echt de juiste persoon op de juiste plek, kan dat ook anders? Daar heb je oprechte nieuwsgierigheid voor nodig."