Een gek pijntje in de buik, of vreemd rommelende maag. Wat al dan niet gepaard gaat met de nodige gasvorming - we kennen het allemaal. Het lijkt wellicht een klein probleem, maar een steeds groter groeiende groep mensen heeft buikklachten. De laatste cijfers zijn verontrustend: een op de vijf Nederlanders geeft aan weleens in meer of mindere mate last van zijn maag te hebben.

Sommigen daarvan worden zelfs met het Prikkelbare Darmsyndroom gediagnosticeerd. ‘PDS’ is voor een hoop mensen een serieus probleem, zegt dr. Laurens van der Waaij, maag- lever en darmspecialist van het Martini ziekenhuis in Groningen. “Die krijgen bijvoorbeeld last van een opgezette buik of veranderende ontlasting.” 

Het ‘FODMAP-dieet’, een complex dieet waarbij verschillende suikers (‘FODMAPS’) weggelaten worden in je voeding, kan uitkomst bieden, meent hij. “Het gaat om suikers en koolhydraten die normaal gesproken in grote hoeveelheden in onze voeding voorkomen, maar niet of onvoldoende worden opgenomen in het lichaam. Met als gevolg dat ze geen functie in het lichaam hebben, maar wel problemen veroorzaken.”

Van der Waaij kwam tien jaar geleden op een groot congres in Amerika in aanraking met FODMAP en besloot samen met diëtiste Janneke Stevens het omvangrijke dieet te vertalen naar de Nederlandse markt. “Als je het dieet volledig volgt kun je niet alle groenten en fruit meer eten. Vlees en vis zijn bijvoorbeeld prima, maar dan moet je er geen uien of knoflook bijdoen. Maar bloemkool met wat gesmolten kaas? Dat kan weer wel.”

Vind je een dieet teveel gedoe, dan kun je als leek vaak snel winst boeken door veel vezels te eten. “Die hebben een belangrijke functie”, zegt dr. Ben Witteman, maag- darm en leverarts en buitengewoon hoogleraar in voeding en darmgezondheid bij de Universiteit van Wageningen. “De darm is de poortwachter van je lichaam. Hij bepaalt wat er binnenkomt en wat er tegengehouden wordt. Vezels zorgen voor een milieu in de darm waarin dit proces beter geëffectueerd wordt. Simpel gesteld: de poortwachter weet beter wat er wel of niet in mag.”

Bovendien is er nog een ander belangrijk argument om rekening te houden met die poortwachter. Serotonine, een stof die onder meer voor een gelukkig gevoel zorgt, wordt voor meer dan tachtig procent in de darmen aangemaakt. Eet je vezelarm en ben je wat depressief, is het dus niet gek dat het slaat op je buik. 

Maar omgekeerd is dat ook het geval, verduidelijkt Melanie Meijer, die als leefstijlarts niet alleen kijkt naar symptomen van ziektes, maar ook de levensstijl van een patiënt onder de loep neemt. “Ik kreeg ooit een meisje in mijn praktijk die bleef, zelfs na behandelingen bij een psycholoog, somber en timide. Ik ging kijken naar wat ze at. Nou, dat was afschrikwekkend.” 

De patiënte at nauwelijks groente of fruit en nam gesuikerde cornflakes als ontbijt. De lunch bestond vaak uit chips en tosti’s. “Ik ben met haar gaan kijken hoe ze dat kon veranderen. Zo lustte ze bijvoorbeeld best komkommer, tomaat en broccoli, en was ze bereid om haar ontbijt te veranderen in yoghurt met vers fruit en muesli. Wat bleek: na een paar weken was het een ander kind geworden. Ze had kleur op haar wangen en glimlachte weer.”

Kortom: je moet je bewust worden van wat je eet, stelt ook Witteman. “Veel mensen hebben geen idee waar vezels in zitten. Over het algemeen wordt gesteld: in bruin brood zitten veel vezels, maar als je naar de ingrediënten kijkt, valt dat vaak tegen. En wij Nederlanders schillen groenten en fruit. Moeten we niet doen. In de schil zitten juist veel vezels.”