Die nieuwe tv, laptop of telefoon; we zijn uiterst kritisch wanneer we deze aanschaffen. Voldoen alle specificaties wel? Is het product van het juiste merk? Ziet het product er mooi uit? Hoe lang gaat het product mee? Zo vakkundig als we te werk gaan bij het uitzoeken van het juiste product, zo gemakzuchtig zijn we vaak wanneer we dit product afdanken. Waarom doen we dat?

Producten worden afgedankt om verschillende redenen. Zo vervangen we producten voor nieuwe, betere producten of omdat een apparaat kapot is. Maar wat doen we met die afgedankte producten? Het antwoord: meestal niets. Oude mobieltjes stoppen we in een lade vol met andere ’oude’ spullen en apparaten, of we stallen spullen en producten achter een schot in een doos op zolder. Die producten zien jarenlang het daglicht niet en worden vergeten. Een klassiek geval van ‘uit het oog, uit het hart’.

En in die uitspraak ligt de essentie voor beter omgaan met afgedankte apparaten. Het klinkt wellicht wat romantisch om met een bepaald gevoel van compassie naar apparaten te kijken, maar bedenkt u eens hoe belangrijk het voor u was om dit product destijds zorgvuldig aan te schaffen en hoeveel plezier u heeft beleefd van het product in de tijd dat u het gebruikte. Is het dan niet goed om ook in het ’afscheid nemen’ van een product zorgvuldig te zijn? 

Voor meer circulariteit in productaanschaf en gebruik is die bewustwording een van de dingen waar het Jan Vlak, algemeen directeur bij Stichting OPEN, om te doen is. ”Veel afgedankte apparaten kunnen gerepareerd of gerecycled worden als ze niet meer werken. Maar ook veel producten die niet kapot of hopeloos gedateerd zijn, worden afgedankt, om de simpele reden dat ze niet meer gebruikt worden. Dat terwijl je andere mensen hier enorm blij mee kunt maken.”

Als producten eenmaal afgedankt en vergeten worden en ergens in huis opgeborgen zijn, is het risico dat deze producten pas na jaren weer gevonden worden. ”Vaak worden dit soort producten pas weer gevonden bij grote ’life events’. Denk bijvoorbeeld aan een verhuizing, scheiding of het overlijden van een naaste van wie het huis moet worden leeggemaakt”, vertelt Vlak. 

Om hoeveel apparaten gaat dit dan? Daarover zegt Vlak: ”In Nederland moeten we nog uitzoeken hoeveel ongebruikte apparaten huishoudens gemiddeld in huis hebben, maar een kijkje bij de buren leert dat dit in een Belgisch gezin gemiddeld 11 ongebruikte apparaten zijn. Trek deze aantallen door naar Nederland - dat acht miljoen huishoudens kent - en we hebben het al over 88 miljoen apparaten. Wat we overigens wel al weten is dat Nederlandse huishoudens gemiddeld 1 miljoen ongebruikte laptops en 4,5 miljoen laptops ergens in huis hebben. Dit concludeerde Motivaction in een onderzoek dat ze op 3 maart publiceerden. Dan hebben we het dus nog niet eens over álle elektronische apparaten.”

Met de aankomende Wecycle-week in oktober, een inzamel- en bewustwordingcampagne rondom International E-waste Day (14 oktober), hoopt Vlak dat men bewust wordt van de waarde en noodzaak om producten een tweede kans te geven - en dat organisaties en burgers samenkomen om te ’wecyclen’. Wat dat inhoudt? ”Wecyclen is alles wat je als consument aan circulaire mogelijkheden hebt voor een product. Dat is meer dan alleen recyclen, maar bijvoorbeeld ook doorverkopen, weggeven of repareren voor hergebruik. Het is het positieve alternatief voor het weggooien of bewaren van apparaten die om wat dan ook niet meer goed zijn.”

Met dat laatste haakt Vlak aan op een ander ‘probleem’ in het kader van circulair productgebruik. ”We zijn ons ook niet altijd bewust van de houdbaarheid van producten. Zo zijn oudere ijs- en vrieskasten enorme energieslurpers en stoten ze daarom veel CO₂ uit. In dat kader organiseren we, al dan niet samen met andere organisaties, ook campagnes om daarover bewustwording te creëren en mensen te stimuleren oude, energievretende producten in te leveren.” 

En niets is minder waar, want in mei en juni was er specifiek op dit onderwerp een landelijke campagne met Nederlandse zanger, en voormalig frontman van Volumia!, Xander de Buisonjé, van wie het iconische nummer ’Afscheid’ werd gerecycled tot het lied van de campagne. Met de opname van een videoclip en een optreden op een milieustraat acteerde De Buisonjé als boegbeeld voor bewustwording van wecyclen. ”Ook ik werd veel bewuster van mijn eigen productgebruik. Ik ben blij dat ik hier een steentje aan heb kunnen bijdragen. Als we allemaal doen wat we kunnen om meer circulair te zijn, dan komen we een heel eind. Doe wat je kan en wees bewust!”, benadrukt De Buisonjé. 

”Wecyclen doen we samen. We kijken dan ook verder dan de consument. Het is belangrijk dat we onderzoek doen naar welke producten zich lenen voor reparatie en welke voor recycling, en dat we kijken hoe we een infrastructuur opzetten om een tweede leven voor producten te faciliteren. Denk bij dit laatste aan verschillende type inzamelcontainers voor producten om beschadigingen te voorkomen”, zegt Vlak.

Vlak sluit af: “Daarnaast moeten we de dialoog voeren met sorteer- en reparatiecentra om vast te stellen welke onderdelen makkelijk uit apparaten kunnen worden gehaald. We moeten opgedane kennis over het ontmantelen en demonteren van apparaten delen, zodat producenten al in de ontwerpfase nadenken over het recyclebaar maken van producten. We moeten levensduurverlenging van producten zoveel mogelijk nastreven en CO₂-uitstoot minimaliseren. Daar willen we in de Wecycle-week veel aandacht besteden!”

Feiten

• Goed met afval omgaan, is een van de dingen die je als consument kunt doen om CO₂ terug te dringen.
• Motivaction deed onderzoek in opdracht van Stichting OPEN en constateerde op 3 maart dat in Nederland zo’n 1 miljoen laptops en 4,5 miljoen telefoons die niet meer gebruikt worden in huishoudens rondslingeren.
• Bij het juist afdanken van een product zet je de eerste stap naar een circulaire economie.
• Op watismijnapparaatwaard.nl is informatie te vinden over inleveren, repareren, weggeven of verkopen van apparaten.