BPK, de Belgische Plantenkwekerij, is al meer dan 50 jaar gespecialiseerd in de kweek van jonge groenteplanten voor de professionele tuinbouw. Het bedrijf in Duffel, tussen Antwerpen en Brussel, beschikt hiervoor over meer dan 20 hectare volledig geautomatiseerde, verwarmde en verlichte kassen. BPK teelt daarin allerlei planten, van tomaten en paprika’s tot kruiden in een pot en verschillende sla-gewassen

Uiteraard hebben de jonge planten water nodig om te groeien. Dat stelt BPK voor een probleem, want de restwaterstromen bevatten resten van nutriënten, plantpathogenen, gewasbeschermingsmiddelen en incidenteel ook zink en schoonmaakmiddel. Ongeveer tien procent van het ingezette water blijft vervuilt achter.

Dit zogenoemde spuiwater mag daarom niet worden geloosd op het oppervlaktewater of de riolering. Wel mag BPK het spuiwater sproeien over grasland, maar daarvoor zijn enorme oppervlakten grasland nodig. De enige reële – maar zeer dure – optie voor BPK is daarom het spuiwater te bufferen en af te laten voeren door een erkend verwerker.

Nu bestaan er technieken om of gewasbeschermingsmiddelen of de nutriënten uit het spuiwater te halen. Hiervoor zijn zelfs vaste en mobiele installaties beschikbaar. Maar nog nooit zijn deze ingezet voor de totale zuivering van het spuiwater. Het is bovendien de vraag of de op deze manier herwonnen nutriënten opnieuw gebruikt kunnen worden.

BPK heeft daarom in de zomer van 2018 de handen ineengeslagen met twee andere organisaties, waaronder het Proefstation voor de Groenteteelt. In het ZuNuRec-project – een afkorting die staat voor Zuivering en Nutriënten Recuperatie – proberen de drie partijen met een mobiele installatie het spuiwater te ontdoen van de gewasbeschermingsmiddelen en de nutriënten terug te winnen. De technieken zijn beschikbaar, maar het is nodig de technologie te testen, zodat zeker is dat het water en de nutriënten risicoloos opnieuw ingezet kunnen worden.

In zowel Nederland als België wordt met veel interesse naar het ZuNuRec-project gekeken. Beide landen voldoen namelijk nog niet aan de waterkwaliteitsnormen zoals die in 2018 in het Europese Water Framework Directive zijn vastgelegd. In Nederland geldt bovendien sinds 2018 een strikte wetgeving wat gewasbeschermingsmiddelen in spuiwater betreft. Ook moeten in 2027 alle nutriënten uit het water verdwijnen. België richt zich wat waterkwaliteit betreft vooral sterk op stikstof, fosfor en grondwater. ZuNuRec combineert al deze zaken.

Het water dat door de installatie is gegaan, is schoon en herbruikbaar of kan in het oppervlaktewater worden geloosd. De uitdaging is door de juiste afstelling van de installatie, de kwaliteit van de meststoffen hoog genoeg te krijgen. In een testopstelling en kweektafels wordt door het proefstation gekeken in hoeverre tomaten, paprika en komkommer opgekweekt kunnen worden met de hergebruikte nutriënten.

De zuivering van het spuiwater bestaat uit een combinatie van twee technieken. Allereerst vindt er geavanceerde oxidatie plaats met ozon, waterstofperoxide en/of ultraviolet, om resten van gewasbeschermingsmiddelen te verwijderen en water te desinfecteren. Vervolgens vindt er een ionenwisseling plaats met harsen om nutriënten daarop te concentreren.

Het project zal moeten leiden tot een mobiele installatie die tuinders kunnen laten komen om spuiwater uit hun opslagbuffers te zuiveren. Telers uit Nederland en België zijn bereid te investeren in zuiveringstechnologie om aan de wetgeving te voldoen, maar niet om geld uit te geven aan techniek die binnen twee jaar is voorbijgestreefd. Betalen voor zuivering en het herwinnen van nutriënten door een mobiele installatie is daarom het beste alternatief.