‘In 2030 is Nederland toonaangevend op het gebied van duurzame gewasbescherming en is dit het businessmodel waarmee Nederlandse telers en partijen in de keten zich op de internationale markt onderscheiden.’ Dit doel uitte landbouwminister Schouten in haar Toekomstvisie Gewasbescherming.

De sector is al flink op weg. “Nederland produceert de gezondste groenten en fruit ter wereld”, stelt tuinder Niels Zuurbier, voorzitter van de LTO-vakgroep vollegrondsgroenten. En volgens belangenbehartiger Nefyto is de gewasbeschermingsmiddelensector een van de meest gereguleerde sectoren van Nederland. “Al sinds 1962 geldt er een bestrijdingsmiddelenwet”, weet Nefyto-directeur Maritza van Assen. “Alleen de voedingsmiddelenbranche kent een strikter regime.”

En dat regime wordt enkel strikter. “Vroeger werd gekeken naar risico’s. Nu gelden ook intrinsieke stofeigenschappen.” Stoffen die de hormoonhuishouding beïnvloeden bijvoorbeeld, mogen niet meer. Al zegt dat volgens haar niet altijd iets over de schadelijkheid. “Suiker en koffie hebben ook invloed op het hormoonsysteem.”

Zo zijn er veel stoffen verboden die veilig gebruikt kunnen worden, vindt ze. “Voor het aanpassen hiervan lijkt echter geen draagvlak in Europa.” Waar meer draagvlak voor lijkt, zijn natuurlijke middelen. De zogenoemde Groene Gewasbeschermingsmiddelen.

De term is afkomstig van het project Green Deal. Een overeenkomst getekend door zo’n beetje alle organisaties die met gewasbescherming te maken hebben. Met de Green Deal willen zij gezamenlijk de Groene Gewasbeschermingsmiddelen sneller beoordelen en zo de verduurzaming van de gewasbescherming versnellen. Het project werpt inmiddels z’n vruchten af: de afzet van deze middelen is de afgelopen tien jaar met 65 procent toegenomen (zie kader).

Groene Gewasbeschermingsmiddelen hebben volgens Green Deal een natuurlijke oorsprong met een ingeschat laag risico en synthetische middelen die identiek zijn aan de natuurlijke stof. “de term wordt vooral in de volksmond gebruikt”, stelt Hans van Boven, woordvoerder van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen (Ctgb) die ook de Green Deal heeft ondertekend.

Meer juridische slagkracht hebben de middelen die biologische boeren en tuinders mogen gebruiken. Al beweert Zuurbier van LTO dat de biologische sector niets voorstelt. “Dat de biologische sector geen chemische middelen gebruikt is een broodjeaapverhaal.”

Volgens hem is in de biologische sector alles met een natuurlijke oorsprong toegestaan. Ook als dat synthetisch wordt nagemaakt. “Niet waar,” zegt Miriam van Bree, manager kennis en innovatie bij Bionext. Ze vindt het spijtig dat dit soort verhalen de ronde doen. Chemische en synthetische middelen zijn uit den boze. Alleen natuurlijke middelen zijn toegestaan, “soms hebben synthetische stoffen dezelfde naam als de originele stof uit de natuur. Dat is misschien verwarrend. Maar in de biologische sector mag echt alleen de originele stof worden toegestaan.”

Herbiciden zijn helemaal uitgesloten, legt ze uit. Onkruid mag alleen mechanisch worden bestreden. “En het is ook niet zo, zoals vaak gedacht wordt, dat de biologische sector middelen gebruikt die in de gangbare niet gebruikt mogen worden.”

Het aantal toegestane middelen in de biologische sector is zeer beperkt. “Het is bij ons vooral een systeemaanpak. We kiezen een teeltmethode en rassen die robuust zijn zodat ziekten en plagen minder grip hebben. En als zich dan een uitbraak voordoet is deze minder intensief.”

De gangbare landbouw leert wat dat betreft veel van de biologische sector, weet Van Bree. “Dat is ook waar de minister in haar beleid naartoe wil.” Dus als de gangbare sector genoeg leert van de biologische, heeft de Nederlandse landbouw weer een mooi businessmodel om internationaal weg te zetten.