Dementie 

Dementie is de verzamelnaam voor ziekteverschijnselen die voorkomen bij verschillende hersenziekten. Bij dementie gaan het geheugen en alle cognitieve functies langzaam achteruit.  Soms zijn eerst alleen geheugenproblemen merkbaar en daarna pas andere problemen. Er kunnen problemen zijn met taal, uitvoeren van handelingen, rekenen en het besef van tijd. Gedragsveranderingen kunnen bestaan uit passiviteit of initiatiefverlies, maar ook kan er bijvoorbeeld onrust, agressie en ontremming optreden. Er wordt pas over dementie gesproken als de klachten zo ernstig zijn dat ze het functioneren in het dagelijks leven beïnvloeden.

Dementie kan veroorzaakt worden door meer dan zestig aandoeningen.  De ziekte van Alzheimer is er één van en de meest voorkomende (70%) en bekendste oorzaak van dementie. Andere vormen van dementie zijn onder andere vasculaire dementie, Lewy body dementie (DLP, en frontotemporale dementie (FTD).

Bij het ontstaan van dementie spelen zowel omgevingsfactoren, leefstijl als erfelijke aanleg een rol. Leeftijd is veruit de belangrijkste risicofactor. Hoe ouder, hoe groter de kans op dementie. Daarnaast verhogen roken, onvoldoende lichaamsbeweging, 

ernstig overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes en depressie het risico.

Er bestaan nog geen geneesmiddelen voor de ziekte van Alzheimer en de andere vormen van dementie. Nederland telt op dit moment ruim 270.000 mensen met dementie.

Parkinson 

Ruim 55.000 Nederlanders hebben de ziekte van Parkinson. Bij deze ziekte ontstaat in de hersenen een tekort aan de neurotransmitter dopamine. Het dopaminetekort tast de aansturing van spierbewegingen aan. De symptomen van de ziekte van Parkinson zijn trillen (tremor) en trager bewegen (bradykinesie). De fijne motoriek kan lastiger worden (zoals  het dichtknopen van een bloes en het strikken van veters). 

Kenmerkend voor mensen met de ziekte van Parkinson zijn hun schuifelende pasjes. In sommige gevallen blokkeren ze tijdens het lopen. Dit wordt ook wel Freezing of Gait (FoG) genoemd. Er is vaak een maskergelaat, de spraak wordt zachter en ook het slikken kan problemen geven.  

De eerste verschijnselen begint meestal op latere leeftijd (tussen 50 en 60 jaar). Een klein deel van de patiënten, ongeveer 10%, is jonger dan 40 jaar. Parkinson is progressieve aandoening; de ziekte verergert na verloop van tijd.  

De ziekte van Parkinson is niet geneesbaar. De behandeling is vooral gericht op het optimaliseren van het functioneren, vooral bij de motorische problemen. Fysiotherapie helpt om soepeler te kunnen bewegen, logopedie helpt bij de spraakproblemen en ergotherapie biedt ondersteuning om de gewone dagelijkse bezigheden langer zelfstandig te kunnen uitvoeren. Medicijnen beschikbaar vullen het dopaminetekort aan.  

Beroerte 

Beroerte is de verzamelnaam voor een TIA (Transient Ischaemic Attack), herseninfarct en hersenbloeding. De medische term is Cerebrovasculair Accident (CVA). Bij een beroerte krijgt een deel van de hersenen te weinig zuurstof. Met het gevolg dat hersencellen in dit gebied kunnen afsterven en hersenfuncties uitvallen. In de meeste gevallen (80%) gaat het bij een CVA om een herseninfarct. Een hersenbloeding is een ernstige vorm van een beroerte. Bij een hersenbloeding scheurt een bloedvat zodat bloed in en rondom de hersenen kan stromen. Het bloed drukt een deel van het hersenweefsel weg zodat het beschadigd raakt. Bij een herseninfarct is een slagader in de hersenen vernauwd of verstopt. Een TIA is een tijdelijke verstopping van de bloedcirculatie in de hersenen. Omdat de symptomen kort aanhouden, wordt een TIA ook wel gezien als een lichte beroerte.

Jaarlijks krijgen 42.300 mensen in Nederland een beroerte, dat is 115 per dag. 

Bijna driekwart van de mensen die een beroerte krijgt, is ouder dan 65 jaar. 

Een beroerte kan ernstige beperkingen tot gevolg hebben. Welke beperkingen dit zijn, is afhankelijk van het deel van de hersenen en de hoeveelheid weefsel dat is beschadigd. Ook kunnen er emotie- en gedragsveranderingen optreden.

Depressie 

Ruim een half miljoen mensen leiden aan een depressie. Depressie komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Van de volwassen Nederlandse bevolking tot 65 jaar heeft 18,7% ooit in het leven met een depressieve stoornis te kampen gehad. Depressie komt vooral voor tussen 25 en 45 jaar. Ernstige vormen van depressie komen vooral bij mensen boven de 40 jaar voor.

Kenmerken van depressie zijn een neerslachtige stemming en het verlies aan interesse in bijna alle dagelijkse activiteiten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen lichte, matig ernstige en ernstige depressie; hoewel het onderscheid niet altijd duidelijk is. Wetenschappers denken dat depressie ontstaat door een samenspel van biologische, sociale en psychische factoren. 

De diagnose depressie is geheel gebaseerd op een psychiatrisch onderzoek en wat iemand over zijn ziektegeschiedenis vertelt. Depressie is niet altijd makkelijk te herkennen, omdat ook eerst lichamelijke klachten kunnen optreden.

Depressie is vaak goed te behandelen. De behandeling verloopt stapsgewijs van zo licht mogelijk tot zwaar. Dit betekent minimale hulp als het kan en intensieve hulp als het nodig is. Therapieën die hierbij toegepast kunnen worden zijn onder andere e-health, gesprekstherapie, mindfulnesstraining of behandeling met medicijnen.