Nederland loopt toch al voorop als het gaat om watermanagement? 

Bertrand van Ee, directeur bij Balance: ‘Klopt. Als het gaat om aandacht, visie en innovatieve programma’s is Nederland een inspiratie voor veel andere landen. Kijk alleen al naar het Hoogwaterbeschermingsprogramma: uniek in de wereld. Logisch vinden we, het gaat om onze veiligheid, gezondheid, leefomgeving en welvaart. Maar er ligt op dit moment een heel arsenaal aan uitdagingen die vragen om nog iets extra’s, om een volgend niveau van samenwerking binnen ons programma- en projectmanagement.’ 

Werken partijen in de verschillende soorten waterwerken dan niet goed samen? 

‘Jawel hoor. We zijn nog steeds een poldervolk. Maar tegelijk gaan we wel een nieuwe tijd in. Hierin zien we dat de klimaatverandering samenkomt met een openbare ruimte die steeds schaarser wordt, terwijl de coronacrisis vrijwel per direct begrotingsbeperkingen tot gevolg heeft. Dat vraagt om ultiem efficiënte besteding van beschikbare euro’s. Partijen die zich - vanuit welk domein dan ook - bezighouden met waterbeheer zouden daarom veel actiever kunnen onderzoeken hoe verschillende perspectieven en ambities verenigd kunnen worden. Hoe projecten binnen water en bijvoorbeeld woningbouw, mobiliteit of energietransitie elkaar kunnen versterken. Hoe tegengestelde belangen tot meerwaarde kunnen leiden. Als er meer regie komt op het combineren van alle belangen, komen er waardevolle inzichten boven tafel en wordt gemeenschapsgeld simpelweg slimmer besteed.’ 

Wat heeft het tonen van meer moed hiermee te maken? 

‘Het gaat om de moed je kwetsbaar op te stellen. Moed om nieuwe verbindingen aan te gaan, om alle stakeholders te horen. Denk aan bewoners, bedrijven en de markt’, zo legt practice leader Water bij Balance Johan Offermans, uit. ‘Partijen zoals gemeenten, provincies en waterschappen zijn het niet zo gewend om te zeggen: ‘ik weet ook niet alles, ik kan het niet helemaal alleen.’ Of: ‘Ik heb eigenlijk een bredere ambitie met dit project, wil je meedenken?’ Het kan dan helpen om opnieuw kennis te maken met je projectpartners, ook al ken je ze al jaren. Door nieuwe visies binnen je project uit te nodigen, worden partij-overstijgende belangen sneller duidelijk.’ 

Carlinde Adriaanse, projectmanager duurzame gebiedsontwikkeling bij Balance, vult aan: ‘We begeleiden als Balance al veel succesvolle cases. Met partijen die in de initiatiefase van het project elkaar uitdagen om ambities, kennis en zorgen te delen. Zo onderzoeken de projectpartners binnen een stedelijk waterbergingsproject of hun opgave gecombineerd kan worden met plekken voor spelen en ontmoeten. In een ander project kijken we of de aanpak van wateroverlast en de aanleg van een warmtenet geïntegreerd kunnen worden in een herbestratingsproject. Nog een goed voorbeeld is het project Hondsbossche en Pettemerzeewering. Hier zou de oude dijk eerst worden opgehoogd, maar na consultatie van de dorpsbewoners en het vroegtijdig betrekken van de aannemer, is toch gekozen voor een nieuwe duinenrij. Net zo effectief en met groot enthousiasme tot gevolg.’ 

Hoe richt je je project in op het nieuwe polderen? 

Offermans: ‘Natuurlijk zijn er methodieken zoals IPM en Systems Engineering die de integraliteit enorm bevorderen. Maar dat zijn maar tools. Ergens moet de wil om samen te werken in de ziel van je projectorganisatie verankerd raken. Voer het ‘echte’ gesprek met je partners en stakeholders. Dat zorgt voor meer draagvlak vooraf, tijdwinst onderweg en tevredenheid achteraf. Je wordt er als organisatie innovatiever en flexibeler van. Het is inspirerend en het maakt je projecten sneller en leuker.’ 

Adriaanse: ‘Het begint aan de voorkant. Bij de initiatiefase moeten alle partijen al gehoord worden. Bijvoorbeeld via een kansensessie of een coalitiescan. Daarbij delen alle stakeholders hun inzichten: welke opgaven zijn er en welke kansen zie je? Waar heb je zorgen over? Wanneer ben je echt tevreden? Vaak wordt gedacht dat zo’n belangen- en kansenanalyse vooral tijdverlies oplevert en extra geld kost. Maar onze ervaring is dat zo’n traject juist zeer efficiënt werkt. Met iemand die als onafhankelijke katalysator het debat leidt, die relativering en inspiratie brengt en die ervoor zorgt dat er inzichten boven tafel komen die aantoonbaar meer waarde toevoegen. Bijkomende voordelen: een groter onderling vertrouwen, waardering, opener communicatie onderweg en een duurzamer resultaat.’

Wanneer is een samenwerkingstraject geslaagd? 

Van Ee: ‘Niet als er perfect is voldaan aan het programma van eisen. Het gaat erom dat de betrokken partijen na afloop niet alleen tevreden, maar ook echt trots zijn op wat ze samen hebben bereikt. En dan heb ik het over álle partijen. Van waterschappen, gemeenten en provincies, tot natuurbeheerders, aannemers en burgers. Dat is het resultaat van moedig samenwerken.’