20 dec 2021
|
Gezondheid
Journalist: Féline van der Linde
Immuuntherapie is een behandeling die ervoor zorgt dat het eigen afweersysteem kankercellen kan vernietigen en is de afgelopen jaren dé belangrijkste ontwikkeling geweest in de bestrijding van kanker.
“Immuuntherapie is een verzamelnaam van verschillende behandelingen die het menselijk afweersysteem in staat stellen kankercellen te herkennen en vernietigen”, vertelt Ton Schumacher, groepsleider Moleculaire Oncologie en Immunologie in het Antoni van Leeuwenhoek en Oncode Instituut, en daarnaast Hoogleraar Immuuntechnologie aan de Universiteit Leiden. “Deze vorm van therapie richt zich niet op de tumor zelf, zoals dat wel het geval is bij chemotherapie of bestraling, maar op het immuunsysteem. Met goede en soms zelfs spectaculaire resultaten. Hierbij moet wel vermeld worden dat slechts een deel van de patiënten goed reageert op deze vorm van therapie.”
Bij alle vormen van immuuntherapie heeft de behandeling als doel om het afweersysteem te helpen om kankercellen te kunnen aanvallen, maar de manier waarop dit gebeurt verschilt. “Bij een eerste variant wordt de patiënt behandeld met zogenaamde ‘checkpointremmers’. Deze medicijnen blokkeren specifieke schakelaars op de afweercellen of kankercellen die normaliter de afweerreactie remmen. Door deze remmen te blokkeren kunnen de afweercellen vervolgens gemakkelijker de kankercellen herkennen en vernietigen. Deze vorm van immuuntherapie is vooral effectief in de behandeling van tumortypen zoals huidkanker en vormen van longkanker. De gemeenschappelijke deler hier is dat het afweersysteem van nature al in staat is om de kankercellen als lichaamsvreemd te zien en de therapie bevordert deze afweerreactie.
Bij een tweede vorm van behandeling is het afweersysteem niet goed in staat de kankercellen te herkennen. “We nemen in dit geval de afweercellen van de patiënt en voorzien die in het lab van een nieuw stukje DNA, waarmee de cel als het ware een antenne krijgt om de kankercel te herkennen. In beide vormen van behandeling is extreem veel interesse en verdere ontwikkeling is in volle gang. Zo wordt er in het geval van immuuntherapie met checkpointremmers momenteel getest of de behandeling kan worden gestart voordat patiënten worden geopereerd, met zeer bemoedigende resultaten.
Schumacher ziet de ontwikkeling van immuuntherapie als een overwinning van fundamenteel onderzoek. Twintig jaar geleden waren er nog maar weinig mensen die geloofden dat immuuntherapie iets kon betekenen in de behandeling van kanker. Maar door een kleine groep wetenschappers, die hebben doorgezet is immuuntherapie nu een behandeling die breed wordt ingezet. “Daarnaast zal gepersonaliseerde behandeling in de toekomst belangrijker gaan worden. Op dit moment wordt er nog niet in detail gekeken naar de afweerreactie in de tumor van een individuele patiënt. Op het moment dat we weten waarom het afweersysteem de kankercellen niet aanvalt, dan zal dit naar ik denk mogelijkheden bieden om patiënten nog gerichter te behandelen, een soort ‘immuuntherapie op maat’. En het blijft belangrijk om door te gaan met fundamenteel onderzoek en daar jonge onderzoekers ook de kans toe geven. Niets is zo zonde als ons alleen te richten op datgene wat we al weten.”