Het borrelt en het gist in de zorg . Er is namelijk van alles en nog wat aan de hand. Dat de samenleving vergrijst, is onderhand een opmerking uit de categorie ‘open deur’, terwijl er daarnaast nog tal van andere nieuwe ontwikkelingen boven de markt zweven. Zo is er een behoefte ontstaan aan een meer op maat gesneden zorg. Dus veel persoonsgerichter. “Vroeger was het systeem het uitgangspunt. Als een oudere vroeger in een bejaardentehuis terecht kwam, werd vooral gekeken hoe die zich kon aanpassen aan dat systeem. Nu wordt vooral gekeken naar de kwaliteiten van de individuele mens. Welke behoefte heeft de oudere, wat kan hij nog zelf en hoe kan de omgeving daarop inspelen?”, reageert Annelies Versteegden, bestuursvoorzitter van Vilans, het kenniscentrum voor langdurige zorg. 

Als mooie recente stap noemt zij het Zorgpact, waarbij tal van stakeholders uit onderwijs, zorg- en welzijnsinstellingen zijn betrokken. Een betere samenwerking tussen verschillende partijen moet leiden tot het verbeteren van de zorgdienstverlening. “Wat je sterk ziet, is dat betrokkenen worden gestimuleerd om over de grenzen van hun eigen domein heen te kijken. Woningcorporaties, gemeenten, maar ook onderwijs en het bedrijfsleven worden uitgedaagd om met nieuwe oplossingen te komen. Er zijn al tal van prachtige voorbeelden gerealiseerd. Zo zijn er op verschillende plekken in het land projecten gerealiseerd waarbij jongeren in zorginstellingen wonen. Jongeren krijgen goedkoop onderdak, ouderen blijven bij de samenleving betrokken.”

De voorbeelden die Annelies Versteegden nu opsomt, zijn mooie voorbeelden van (sociale) innovaties. Wat ze nog niet heeft genoemd, maar wat een impact krijgt van jewelste, is de sterk opkomende digitalisering. Een mooi voorbeeld op dat vlak komt van Tangenborgh, een zorginstelling die gespecialiseerd is in dementiezorg. Woonzorglocatie De Bleerinck in Emmen was bij de opening een voorbeeldhuis voor dementiezorg. En is dat nog steeds. Volgens projectleider Saskia Timmermans is het voor dementerenden erg belangrijk om houvast te hebben. In een vertrouwde omgeving voelen ze zich wat meer op hun gemak. Saskia Timmermans: “Dus hoe meer de zorglocatie eruit ziet als thuis, hoe beter. In hun appartement staan hun eigen vertrouwde spullen, we hebben diverse verenigingen onder ons dak, een café, een restaurant, kapsalon, bloemenwinkel, kunstatelier en een eigen supermarkt voor dagelijkse boodschappen. Het geheel voelt als een klein dorp. Gangen heten bij ons dan ook straten en afdelingen zijn hofjes.”

Tot zo ver het traditionele beeld, want tegelijkertijd neemt zorgtechnologie een belangrijke plek in bij de zorginstelling, ook in de woonunits zelf. “Alle kamers zijn voorzien van een detectiesysteem (Slimme Optische Sensor) dat een oogje in het zeil houdt als dementerende ouderen zich ’s nachts uit bed begeven. Andere voorbeelden van toegepaste zorgtechnologie zijn personenalarmering (HelpCom), deurintercom, braintrainer, een veilige pan om maaltijden op te warmen en een slimme medicijndispenser.” 

Ook buiten de muren van de instelling zijn al mooie initiatieven. Annelies Versteegden benoemt een pilotproject in Breda. Duizend alleenstaande inwoners worden in hun woonomgeving toegerust met sensoren die gedrag op afstand kan meten. Op die manier kan bijvoorbeeld geregistreerd worden dat de persoon in kwestie eigenlijk onvoldoende in de keuken komt. Dat kan een signaal zijn dat een kritische grens wordt overschreden, want ook ouderen moeten immers eten. Of er kan gemeten worden dat een persoon erg lang in bed blijft liggen. Zou er dan wat aan de hand zijn? “Zulke toepassingen zijn ook voor mantelzorgers vaak een enorme opluchting. Dan weet je zeker dat er een signaal uit gaat, mocht er onverhoopt iets mis zijn.”

Het gekke is: deze technologie zweeft al een paar jaar boven de markt, terwijl het van een echte implementatie maar niet wil komen. Annelies Versteegden: “Dat ben ik wel met je eens: wat ons nu echt te doen staat, is om die technologie toe te passen. De industrie is er klaar voor, nu moeten de innovaties gaan landen in de samenleving.”

Waar je daarbij wel alert op moet zijn, is hoe en in welke mate je technologie  wilt inzetten, zegt Saskia Timmersmans tot slot. Nieuwe ICT-technologie maakt in feite alles mogelijk. “Onze visie is helder: geen toekomst zonder zorgtechnologie. De vraag is echter hoe je als instelling daar mee omgaat. Zie je het als een vorm van bezuiniging of als toegevoegde waarde voor bewoners en medewerkers? Wij passen zorgtechnologie toe als dit het levensgeluk van de bewoners verhoogt en het werkplezier van medewerkers vergroot.”