Zowel de coronapandemie als de vreselijke oorlog in Oekraïne tonen opnieuw aan hoe kwetsbaar agrarische toeleveringsketens van producten, grondstoffen en onderdelen zijn. Zo dreigt er nu een graangebrek en prijzen gaan door het dak. Zeeuwse boeren hebben inmiddels velden zomertarwe gezaaid want wie weet kan zelfs de dure Nederlandse grond lucratief zijn om tarwe te verbouwen.

Wie weet wat? Dat is de grote vraag. Dankzij de wereldwijde complexiteit, is weten waar grondstoffen vandaan komen, een van de grootste uitdagingen op weg naar een duurzame voedselketen. 51% van de beleidsmakers in ondernemend Nederland heeft geen idee of ingekochte producten en grondstoffen uit het veelal verre buitenland op een eerlijke, veilige en verantwoorde manier gemaakt wordt. “Inzage is niet eenvoudig en vraagt om intensieve samenwerking met veel verschillende partijen”, vertelt Jerwin Tholen, partner sustainability KPMG. “Koffie, cacao, graan en vele andere producten worden soms wel vijf keer verhandeld voordat ze in Rotterdam aankomen. Je moet dus een hele goede registratie bijhouden om te weten waar wat vandaan komt, onder welke omstandigheden producten gemaakt zijn en welke prijs de boer uiteindelijk betaald krijgt. Niet alleen de consument wil dat weten maar ook op stapel staande wet- en regelgeving vanuit Europa verplicht bedrijven straks uitsluitend te werken met toeleveranciers die kunnen aantonen dat ze alles netjes op de rit hebben.

Dat is een flinke opgave en daarmee ook een ware ontdekkingsreis van risico’s in kaart brengen tot de zoektocht naar duurzame oplossingen. “Wij helpen bedrijven met een integrale aanpak. Zo werken we voor supermarktketens en levensmiddelenproducenten maar ook voor hun leveranciers in binnen- en buitenland. Voor agrarische bedrijven hebben we een innovatiescan ontwikkeld die inzicht geeft in waar en hoe te innoveren en waar het bedrijf staat in vergelijking tot andere bedrijven in de sector” stelt collega Brigitte Campfens, senior manager sustainability KPMG. Ook helpen we veevoederbedrijven met het verkrijgen van de juiste gegevens over hun stikstofbijdrage aan de Nederlandse landbouw.”

“Omdat complexiteit en bedrijfsrisico’s alsmaar toenemen, valt het niet mee om te bepalen waar te beginnen op weg naar een duurzame voedselketen”, ervaart Campfens. Zij adviseert bedrijven in eerste instantie keuzes te maken die passen bij de ‘purpose’ van het bedrijf. “Als jij consumenten wilt helpen bewuster te eten met minder impact op het milieu, dan kun je kijken of je in je producten dierlijke eiwitten door plantaardige kunt vervangen.”

“Er zijn bedrijven die alles prima op de rit hebben. Het wordt moeilijker als je groot wordt, weet Tholen. “Voor veel producten zijn programma’s ontwikkeld. Denk aan ketenpartners in de koffie- en cacaosector die intensief samenwerken om de situatie voor boeren te verbeteren. Ondanks deze gerichte programma’s gaat verandering langzaam in hele kleine stappen. Wij helpen bedrijven inzichtelijk te maken waar bijvoorbeeld de knelpunten zitten en hoe programma’s te verbeteren. Geen enkel bedrijf heeft maar ēēn grondstof. Alles duurzaam inkopen als je duizenden of soms zelfs tienduizenden verschillende grondstoffen nodig hebt, lijkt dan een onmogelijke opgave.”

“Dat vraagt om een systematische benadering op basis van concrete duurzaamheidsdoelstellingen. We helpen met het vaststellen van die doelstellingen en zorgen voor structuur in de aanpak om projecten stuk voor stuk te laten slagen. Verduurzaming is een proces met voortdurende stapjes vooruit.”

Op de vraag hoe Nederland het doet op weg naar een duurzame economie, is Tholen optimistisch. “Mede dankzij de vooraanstaande kennis vanuit Wageningen zijn wij echt koploper. Ook komt er nergens ter wereld meer gecertificeerde soja en palmolie binnen dan in ons land. Ons polderland slaagt er bovendien in alle supermarkten om tafel te krijgen voor een gezamenlijk commitment om bijvoorbeeld het loon van bananenplukkers te verbeteren.

“Uiteraard valt er nog veel te verbeteren. Op weg naar een duurzame economie betekent dat de Environmental, Social & Governance (ESG) agenda, dat wat goed is voor mens, milieu en samenleving, echt verankerd wordt in bedrijfsoperaties.Waar de samenleving tot voor kort van bedrijven verwacht dat zij welvaart en banen realiseren, moet elke onderneming zich als een verantwoordelijke burger gaan gedragen. Dat is een collectieve verantwoordelijkheid waar wij als KPMG ons steentje aan bijdragen dankzij meer dan 35-jarige ervaring op het vlak van duurzaamheid,” concluderen Tholen en Campfens.