“Momenteel zijn er een aantal ontwikkelingen aan de orde op de operatiekamer”, vertelt Alex Jansen, expert in het bouwen van operatiekamers. “Los van de kleinere technische innovaties rond duurzaamheid en luchtinblaassystemen van operatiekamers, zien we een duidelijke trend dat de operaties zelf steeds minder invasief worden. Ingrepen kunnen steeds vaker gedaan worden met sleutelgat chirurgie, waardoor de wond en kans op infecties kleiner is en het herstel van patiënt sneller en gemakkelijker kan verlopen. Daaraan gekoppeld zien we dat artsen door betere scantechnieken steeds beter in staat zijn nauwkeuriger te opereren en gezond weefsel te sparen. Dit verklaart ook de toename van operatierobots waarmee nauwkeuriger en zelfs op afstand kan worden geopereerd.”

Naast dat we steeds preciezer en minder invasief gaan opereren, zien we de afgelopen 10 jaar de opkomst van de hybride operatiekamers, vertelt Jansen. “Dit zijn operatiekamers waar de medische scanners in zijn geïntegreerd. In plaats van eerst foto’s te nemen, dan de operatie te doen en dan nogmaals röntgenfoto’s maken om vervolgens te ontdekken dat er iets niet goed is gegaan, kan de foto nu al tijdens de operatie worden genomen en vastgesteld worden dat bijoorbeeld. een stent, hartklep en/of prothese op de goede plek zit en goed functioneert. Dat scheelt voor de patiënt qua ingreep, en voor de arts in tijd en efficiëntie. Momenteel zien we dat de eerste operatiekamers met een MRI-scanner gebouwd worden. Logischerwijs worden de operatiekamers daarmee niet alleen fors groter maar ook duurder en technisch complexer.”

De meest recente technologische ontwikkeling zien we in de toepassing van augmented reality technologie op de operatiekamer. “Met geavanceerde digitale technieken en een speciale 3D bril kan de chirurg van alle kanten als het ware ’in de patiënt’ kijken, waardoor deze beter kan zien waar het probleem zit. Dat kan, zeker in het geval van bijvoorbeeld een hersentumor, waarbij een millimeter afwijken al behoorlijke schade aan kan richten, enorme voordelen opleveren omdat de chirurg veel gerichter kan opereren.”

Door bovenstaande medische technologische ontwikkelingen kunnen we steeds meer en steeds nauwkeuriger ingrijpen in de mens. “Parallel zien we de ontwikkeling van personalised medicine waarbij juist preventie – het voorkomen dat iemand ziek wordt - voorop staat”, stelt Jansen. “We zijn steeds beter in staat op basis van bijvoorbeeld iemands DNA-profiel vast te stellen of iemand kans heeft om een bepaalde ziekte te krijgen en/of welke behandeling voor die persoon het meest doeltreffend zal zijn. Deze trend zal zich doorzetten naar de toekomst toe waardoor minder invasieve ingrepen en wellicht ook minder operatiekamers nodig zullen zijn. De gezondheidszorg wordt steeds geavanceerder, maar het aantal ingrepen zal minder gaan worden omdat we steeds meer focussen op het voorkomen van ziektes. Daar is echter nog wel heel veel meer onderzoek voor nodig, maar de komende tien tot twintig jaar mogen we daar grote ontwikkelingen verwachten. We gaan echt toewerken naar het voorkomen van ziekten op basis van een genetisch profiel.”

Al deze technologische ontwikkelingen en mogelijkheden maken dat de kwaliteit van de zorg in Nederland nog steeds enorme stappen maakt en ook zal blijven maken. “Aan de andere kant geeft dit een uitdaging om ook de zorg betaalbaar te houden. De vraag is hoe we deze technologieën kunnen aanbieden op een kostenefficiënte manier. Een vraagstuk waar de politiek zich in toenemende mate het hoofd over breekt.” Simpele antwoorden zijn in deze niet makkelijk te vinden. Wel zien we ook hier enkele kansen en lichtpunten. De snelheid van de medische technologie en de ICT-ontwikkelingen maken dat operatiekamers snel verouderen en vaak al na enige jaren moeten worden aangepast. “Nu nog wordt het overgrote deel van de operatiekamers helemaal op maat voor een ziekenhuis ontworpen en worden deze steeds andere aannemers gebouwd”, vertelt Jansen. “Echter, de operatiekamers in Nederland zijn vrijwel allemaal hetzelfde en in de basis een box-in-box inbouwpakket. Met standaardisatie valt hiermee veel kwaliteit en flexibiliteit te winnen en veel geld en tijd te besparen. Een operatiekamer als compleet product inclusief installatietechniek kan veel goedkoper geproduceerd worden en veel sneller gerealiseerd worden. Je bent immers niet telkens opnieuw het wiel aan het uitvinden. Door te kiezen voor een slim uitwisselbaar wandsysteem kunnen nieuwe technologieën eenvoudig en goedkoop alsnog in de operatiekamer kan worden ingepast. Immers, je hoeft geen operatiekamer wanden te slopen om deze daarna opnieuw op te bouwen. Er zijn ondertussen aanbieders in de markt die dergelijke gestandaardiseerde operatiekamer oplossingen aanbieden. Dat zal in de toekomst een hoop kosten gaan schelen.”