Göddeke is samen met manager Energietransitie Mea Westerbeek elke dag aan de slag om de missie van NS waar te maken: ‘Samen maken wij Nederland duurzaam bereikbaar, voor iedereen’. In dat zinnetje liggen enorme ambities besloten. Het is de ruggengraat van de strategie van NS van 2020 tot 2025. Na afloop van die periode wil het spoorwegbedrijf haar maatschappelijke impact hebben vergroot, wat onder meer inhoudt dat de trein dan bekend moet staan als onmisbare schakel bij het behalen van de klimaatdoelen. “Een belangrijk cijfer om onze impact aan af te meten, is de hoeveelheid vermeden CO2-uitstoot door onze activiteiten”, vertelt Göddeke. “Daar sturen we als bedrijf op. Het cijfer wordt berekend door onze eigen uitstoot plus de uitstoot in onze keten (scope 3) af te trekken van de uitstoot die door onze activteiten wordt vermeden.” Een fictief voorbeeld: een wereld zonder treinen, waarin alle reizigers met de auto gaan. Dat zou in Nederland 2,6 miljoen ton extra uitstoot opleveren, die in de echte wereld dankzij treinreizen wordt voorkomen.”

Belangrijke oplossing

De wens van NS om een bijdrage te leveren aan verduurzaming is niet nieuw. Al in 2015 sloot NS een baanbrekend contract met energieleverancier Eneco voor de inkoop van 1,4 TWh, gelijk aan het elektriciteitsverbruik van de hele stad Amsterdam. Het doel:  alle treinen in Nederland op (extra, toegevoegde) groene stroom laten rijden.

Het bleek geen luchtfietserij, want sinds 2017 rijden de treinen op jaarbasis volledig op windstroom. Met de trein reis je klimaatneutraal. Westerbeek: “Nederland mag daar echt enorm trots op zijn en bij NS zijn we dat natuurlijk al helemaal. Toen dit in 2017 lukte, waren we daarmee uniek in de wereld. Nog in geen enkel ander land was het tot dat moment gelukt om volledig op windenergie te rijden. Zelfs de Japanse spoorwegen zijn langs geweest om te horen hoe wij dit hebben gedaan. Maar we zijn natuurlijk nog lang niet klaar. We willen niet alleen klimaatneutraal rijden, maar als NS ook volledig fossielvrij zijn. Dat is onze volgende mijlpaal. ”

Technische hulpmiddelen

Dat de treinen op groene stroom rijden, betekent namelijk nog niet dat NS volledig zonder fossiele brandstoffen kan. Op windstille dagen waarop niet genoeg groene stroom voorhanden is, zijn energie-backups nodig om de treinen te laten rijden. En deze reserve-energie is nu nog fossiel.  Aanbod en vraag moeten beter op elkaar aangesloten zijn. Door een ideale mix van zonne- en windenergie neemt de afhankelijkheid van fossiel met 5 procent af. Groene stroom is niet onbeperkt beschikbaar en dat is een reden om niet meer te gebruiken dan nodig. “Dat geldt absoluut ook voor NS”, zegt Westerbeek. “In de afgelopen jaren hebben we van alles gedaan om minder energie te verbruiken. Een mooi voorbeeld is een technisch hulpmiddel waarover onze machinisten beschikken: Op een tablet kunnen ze precies zien hoeveel stroom ze moeten verbruiken om het station exact op tijd binnen te rollen. Als elke trein dit optimaal zou (kunnen) uitvoeren, reduceren we het gehele stroomverbruik van NS met maar liefst 10 procent.”

Daarnaast wekt NS steeds meer energie zelf op, vertelt Westerbeek. “Dat doen we onder meer met zonnepanelen op onze eigen gebouwen en gronden. In Amsterdam zijn op grond van NS 6 windturbines gerealiseerd. Wij hebben geholpen met het verkrijgen van de vergunning.” Uit een onderzoek dat NS deed met Eneco kwam naar voren dat vraagsturing, opweksturing en energieopslag een belangrijke rol kunnen spelen om het fossielvrije doel te bereiken. Er wordt dan ook al volop mee geëxperimenteerd. Zo doet NS mee aan een onderzoek van de Europese sectororganisatie Europe’s Rail naar energieopslag en slim energiemanagement in de trein en langs het spoor.

Brede maatschappelijke waarde

Alles bij elkaar laat het volgens Westerbeek en Göddeke zien dat NS er alles aan is gelegen om van waarde te zijn in deze uitdagende transitietijd. “Wij hebben al iets betekend op gebied van duurzaamheid en dat geeft ons alleen maar meer motivatie om het nog beter te gaan doen. De duurzame ambities blijven dus groot en we focussen ons niet alleen op energie. We zetten stevig in op circulariteit en biodiversiteit, maar bijvoorbeeld ook op diversiteit en toegankelijkheid. We willen van brede maatschappelijke waarde zijn als bedrijf”, zegt Göddeke.

“NS wil dat ‘Samen maken wij Nederland duurzaam bereikbaar, voor iedereen’ nog meer bewaarheid wordt”, vervolgt Göddeke. “Kijk je specifiek naar de klimaattransitie, dan durf ik wel te zeggen dat NS daaraan een positieve en waardevolle bijdrage levert. De toekomstige vraagstukken zijn uitdagend. Daar praten we graag over, zodat onze ervaring wellicht ook anderen inspireert.”