“Je zag dat bij de ouderen niet per se het gebruik van e-health toepassingen, maar voornamelijk het gebruik van sociale media het afgelopen jaar toenam”, vertelt Catherine Bolman, professor eHealth-applicaties aan de Open Universiteit. “Eigen onderzoek liet zien dat al veel ouderen sociale media gebruiken. Bij ouderen tussen 65 en 75 jaar is dat maar liefst 75%. Tegelijkertijd zagen we dat maar 20% van de ouderen van boven de 85 sociale media gebruiken.” 

Dit was echter de situatie voor corona. Of ouderen digitale communicatietoepassingen (gaan) gebruiken heeft volgens Bolman te maken met verschillende factoren. “Wanneer ouderen al bekend zijn met dergelijke toepassingen, bijvoorbeeld al sociale media gebruiken, zullen zij ook meer openstaan voor bijvoorbeeld e-health toepassingen, mits zij inschatten dat de toepassing nuttig voor hen is natuurlijk. Daarnaast is het gebruiksgemak voor de ouderen van belang. Is het niet eenvoudig te gebruiken en zijn de digitale vaardigheden van ouderen niet toereikend genoeg? Dan zal men minder van plan zijn om een e-health toepassing te gebruiken.”

Bovendien kunnen ouderen ook bang zijn om iets verkeerd te doen, aldus Bolman. “Zij kunnen bang zijn voor privacyschending of phishing berichten. Maar op de lange termijn vergroten e-health toepassingen de veiligheid en zelfredzaamheid van ouderen. De samenleving digitaliseert en ouderen kunnen daar niet meer om heen. Zij moeten het gevoel hebben deze ontwikkeling bij te kunnen houden om de eigen regie te kunnen blijven behouden. Kunnen ze het niet bijhouden of begrijpen zij de toepassingen niet? Dan heeft dit een enorme negatieve invloed op de houding tegenover e-health en daarmee op termijn (door de verdere digitalisering van de maatschappij) de eigen regie.”  

Nederlanders worden steeds ouder en blijven langer thuis wonen. “Het kunnen detecteren van een val of zorgen voor digitale tools waarmee ouderen zelf bijvoorbeeld hun bloeddruk kunnen meten en deze via videobellen kunnen bespreken met de arts zorgt ervoor zij vanuit huis zorg op maat kunnen krijgen, waarbij de combinatie van zorg via digitale hulpmiddelen en face-to-face zorg in balans is. In de praktijk blijkt vaak nog dat de digitale vaardigheden van ouderen onvoldoende zijn. De Thuiszorgmedewerker, de mantelzorger of verpleger krijgt er dan een extra taak bij: de ouderen motiveren om digitale toepassingen te gebruiken en hen te begeleiden bij de digitale vaardigheden die daarvoor nodig zijn. Niet alleen krijgt de verzorgende er een extra taak bij, hij of zij moet zelf ook over voldoende digitale vaardigheden beschikken. In beginsel zal dit dan ook meer tijd gaan kosten voor de verzorgende en zal deze wellicht ook een extra cursus moeten gaan volgen. Maar op de langere termijn zal het de zorgprofessional tijd gaan opleveren. Thuiszorgorganisaties kunnen zo onderdelen van hun dagelijkse werk op afstand laten plaatsvinden.”

De samenleving digitaliseert, ouderen worden steeds ouder en als gevolg zullen steeds minder mensen tot de beroepsbevolking gaan behoren, besluit Bolman. “We moeten dus met minder mensen meer gaan doen. Om deze transitie kunnen we niet meer heen en het is zaak de zorg zo in te richten dat deze mee kan met haar tijd. De zorgprofessionals zullen nu dus samen met de ouderen e-health toepassingen moeten implementeren waar mogelijk zodat dit uiteindelijk tijd bespaart voor de zorgprofessional. Tegelijkertijd houden ouderen daarmee meer eigen regie en kunnen zij zo vaak langer thuis blijven wonen. Persoonlijk contact in een goede mix met digitale ondersteuning, die aansluit bij de persoonlijke behoeften van de oudere, is daarbij nodig. Het is dan wel belangrijk ervoor te zorgen dat alle ouderen toegang hebben tot de e-health toepassingen en niet alleen de hoogopgeleiden. De ongelijkheid in gezondheid tussen hoog- en laagopgeleiden mag niet groter worden door de digitalisering van de zorg.”