Vraag Pieter van den Hoogenband niet naar medaillebespiegelingen voor de komende Olympische Spelen, want daar heeft hij helemaal niks mee. Als ex-topsporter weet hij dondersgoed dat het toch niet te voorspellen is. En als wel, wie is hij dan om er iets over te zeggen? “Ik snap wel dat mensen van mij keiharde cijfers willen horen, zoveel goud, zilver en brons, maar ik heb het veel liever over verhalen. Verhalen die inspireren.” En dat is dan ook precies wanneer de Olympische Spelen van Tokio voor de chef de mission geslaagd zijn: als de sporters die daar actief zijn nieuwe generaties weten te inspireren. “Ik ben papa van vier kinderen die straks voor de buis zitten om onze sporters keihard aan te moedigen, te supporten en te volgen en als ik bij thuiskomst mooie verhalen van hun hoor over wat ze hebben gezien en opgestoken, dan zou dat voor mij iets ultiems zijn.”

In hoeverre zie jij jezelf als inspiratiebron voor andere mensen?

“Daar ben ik me niet van bewust, behalve met mijn kinderen, die wil ik de waardes waar ik voor sta meegeven. Dat deed mijn vader bij mij ook, zeker toen ik een jonge gast was, op zoek naar mezelf en wie ik was. Dan daagde ik hem uit om het gevecht aan te gaan, in woord en gebaar. We voerden dan maatschappelijke discussies waarin hij bepaalde waardes vertegenwoordigde. Dat probeer ik nu met mijn kinderen ook.”

En welke waardes zijn dat dan?

“Dat mensen zichzelf kunnen zijn. En dat het helemaal niet verkeerd is om een keer een goed oordeel te hebben, maar dat het wel goed is om mensen het voordeel van de twijfel te geven en niet meteen klaar te staan met dat oordeel. Verder vind ik het belangrijk om mensen te helpen en ze te behandelen zoals jij zelf behandeld wil worden en daar dan het voortouw in nemen. Mensen de ruimte geven voor ontwikkeling is ook zo’n waarde die ik wil meegeven aan mijn kinderen. Ik heb vier totaal verschillende kinderen met verschillende achtergronden, maar we hebben als gezin wel een grote gemeenschappelijke deler en dat is dat we er het beste van moeten maken en dat we elkaar ook ruimte en de vrijheid geven om dat te ontdekken en te ontwikkelen. Ik wil dat iedereen zich in positieve zin aan elkaar optrekt.”

Vrienden en verhalen zijn mijn drijfveren, zeg je wel vaker in interviews. Welke vriend is jouw inspiratiebron en waarom?

“Zo, dat is een moeilijke vraag. Vrienden zijn mijn inspiratiebronnen, in meervoud, maar goed, als je me uitdaagt om daar dan één iemand uit te halen, dan denk ik meteen aan een vriend die er niet meer is, Ton Hegeman. Ook om hem te eren en levendig te houden. Ton Hegeman is een vriend die mij heeft geholpen in de transitie van sportman naar het leven dat ik nu leid. Hij was groter, knapper en slimmer dan ik, de enige plek waar ik hem kon verslaan was in het water, voor de rest was hij overal beter in. Hij was een enorme verbinder en had het lef, de moed, om een oud-zwemkampioen met maar 14 studiepuntjes Geneeskunde bij de hand te pakken en inzicht te geven in zijn leven. Een ander leven. Hij moest vaak even op mij wachten, mij mee op sleeptouw nemen, en dat moet best lastig voor hem zijn geweest. Maar ik kreeg altijd het voordeel van de twijfel. We waren van dezelfde bloedgroep.”

Is Jacco Verhaeren (zijn coach tijdens zijn zwemcarrière, red.) ook van dezelfde bloedgroep?

“Ja, we zijn zielsverwanten. Na de Spelen van Atlanta, waar ik vierde werd, hebben we het moment samen aangegrepen om dingen slimmer te gaan organiseren. We keken veel bij andere sporten, naar het volleybalteam, het hockeyteam, maar ook naar Michael Johnson met zijn gouden kettingen die daar 19,32 liep op de 200 meter. Hoe komen zij tot die topprestaties? Hoe kunnen wij daar ons voordeel mee doen? Die nieuwsgierigheid deelden wij. Maar we deelden ook het motto practice what you preach. Als we samen een plan maakten, voerde ik dat uit. En als in dat plan stond dat ik om 05.00uur ’s morgens in het bad moest liggen en Jacco had de avond ervoor een sponsordiner waar ook een flesje wijn werd opengetrokken, dan stond hij er toch gewoon, na slechts een paar uurtjes slaap. Ik heb enorm veel bewondering en respect voor Jacco.”

Wat zou je sporters die nu voor hun eerste Olympische Spelen staan willen meegeven?

“Zo zit ik niet in mekaar, want dan geef ik ze een opdracht, een bepaalde richting en dat wil ik niet. Ik wil de ploeg aansturen op eigen verantwoordelijkheid en een vorm van vertrouwen. En we moeten ook niet krampachtig vinden dat we een team moeten zijn. Deze sporters zijn simpelweg bij elkaar gezet omdat ze ontzettend goed zijn in hun sport en zij Nederland gaan vertegenwoordigen. Ik vind het belangrijk dat mensen daarin zichzelf kunnen zijn. De grote gemeenschappelijke deler is de enorme passie van elke sporter voor zijn of haar sport en de kans die ze krijgen om mooie verhalen te realiseren waar hopelijk nog heel veel andere mensen van mee gaan genieten.”

En, tot slot, is het dan: geniet ervan of zorg dat je presteert?

“Geniet ervan vind ik zo’n loze kreet. Ik weet uit ervaring dat als je in een iets te kleine zwembroek op het startblok klimt met zeven grote kanonnen om je heen en je weet dat je dadelijk 47,48 seconden de tijd hebt om aan de wereld te laten zien dat jij de beste bent en dat alles moet kloppen, want als je ergens een foutje maakt dan eindig je in de achterhoede, dat één van de dingen die dan niet door je kop spookt genieten is. Dan sta je voor je piekmoment waar alles in moet gebeuren en daar moet je je op focussen. Het genieten van alles wat de Olympische Spelen met zich meebrengt komt daarna wel. En de waardering voor de prestaties ook. Als chef de mission ben ik samen met mijn team hard bezig om dat mogelijk te maken. We zijn ons ervan bewust dat het andere, maar daardoor wel unieke, Olympische Spelen worden. En ja, er zijn dingen afgeschaald en wat eenvoudiger gemaakt. Maar als die sportprestatie is geleverd en de sporters weer teruggaan naar Nederland, dan zullen we vanaf de reis zelf tot de aankomst proberen de waardering voor onze sporters in alle facetten terug te laten komen.”